İDAM NEDİR?
İdam: Ölüm cezası. Bir devletin suçun karşılığı olarak bir mahkumun hayatına son vermesidir. Ölüm cezasına çarptırılan kişinin cezasının infaz edilmesine idam denir.
Şu anda, 58 ülkede halen ölüm cezası kullanılmaktadır. 98 ülke ölüm cezasını hukuken tamamen kaldırmış, 7’si savaş suçları ve istisnai durumlar dışında kaldırmış, 35’i ise fiilen ölüm cezası uygulamadan kaldırmıştır.
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 2007, 2008 ve 2010’da ölüm cezalarını uygulamama çağrısı yapan kararlar almıştır. Avrupa Birliğinde, Avrupa Birliği Temel Haklar Bildirgesinin 2. maddesi gereği ölüm cezası kullanımı yasaktır. Avrupa Birliği’ne ek olarak, Türkiye ve Rusya’nın da üyesi olduğu Avrupa Konseyi de üyelerinin ölüm cezasını kullanmasını yasaklamaktadır. Bu doğrultuda Türkiye’de ölüm cezası 1984’ten beri uygulanmamakta, 2004’ten beri hukuk sisteminde mevcut bulunmamaktadır.
Ölüm cezasınin küresel dağılımı (2005/06 itibarıyla). Δ: Bütün suçlar için kaldırılmıştır (98) Δ: Özel durumlar hariç bütün suçlar için kaldırılmıştır (7) Δ: Yürürlüktedir, ama son 10 yıl içinde kullanılmamıştır (35) Δ: Ölüm cezası yürürlüktedir (58)[/caption]
İdam Yöntemi Çeşitleri
- Aç bırakma
- Asarak infaz (Mısır, Afganistan, Irak , İran, Japonya, Ürdün, Pakistan, Singapur ve diğer ülkelerde halen uygulanıyor.)
- Kurşuna dizerek infaz (Mısır, İran, Endonezya, Libya, Çin, ABD ve diğer ülkelerde uygulanıyor.)
- Ateş açarak infaz (tek kişilik, mahkumun ensesinden ve/veya kalbinden tek vuruş ile yapılan idam çeşididir.)(Beyaz Rusya, Bahreyn, Birleşik Arap Emirlikleri, Çin ve diğer ülkelerde uygulanıyor.)
- Boğazlayarak infaz
- Çarmıha germe
- Ezerek infaz (Asya ülkelerinde çoğunlukla görülmekle beraber genellikle fillerle yapılır.)
- Elektrikli sandalye ile infaz (ABD’de halen uygulanıyor)
- Gaz odaları
- Giyotin ile baş kesme
- Kılıçla infaz (Suudi Arabistan’da halen uygulanıyor.)
- Öldürücü iğne ile infaz (ABD, Çin, Guatamala, Tayland’da halen uygulanıyor.)
- Recm (Suudi Arabistan, Afganistan ve İran’da halen uygulanıyor.)
ABD’de Kullanılan elektrikli sandalye
Osmanlı ordusu tarafından asılan direnişçiler
Fransa’da Giyotin
TÜRKİYE’DE İDAM
Türkiye’de 1920’de Meclisin kuruluşundan, 1984’te ölüm cezalarının fiilen kaldırılmasına kadar geçen 64 yıllık dönemde, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından onaylanan ve infazı gerçekleştirilen ölüm cezası kararı sayısı 712’dir. Bunlardan 15’i kadın hükümlüdür. Ancak bu rakama İstiklal Mahkemeleri’nin, Meclis’i devre dışı bırakarak aldığı idam kararları dahil değildir. Meclise gelmeden İstiklal Mahkemeleri tarafından verilen en az 1500 – 2000 civarında idam kararı bulunduğu tahmin edilmektedir.
Prosedür
Mahkemeler tarafından verilen idam kararları Yargıtay’da onaylandıktan sonra Meclis’e gönderiliyordu. Meclis’in de idam kararını onaylaması halinde ölüm cezaları infaz ediliyordu. İnfaz kurallarına göre ölüm cezası hükümlünün mensup olduğu din ve mezhebin hususi günlerinde yerine getirilmiyor, hamile kadınlar doğum yapana kadar, akıl hastalığı tespit edilenler akli dengesi düzelene kadar idam edilmiyordu. 18 yaşından küçükler ve 65 yaşından büyükler hakkındaki ölüm cezası infaz edilmiyordu.
İnfazlar 1965 yılına kadar gündüzleri ve halkın izleyebilmesi için alenen ve belirli noktalarda İstanbul’da Sultanahmet Meydanı’nda, Ankara’da Samanpazarı’nda gerçekleştiriliyordu. 1965 yılında İnfaz Kanunu’nda yapılan düzenlemeden sonraki infazlar cezaevi avlularında, güneş doğmadan önce, gizli olarak yapılmaya başlandı.
Peki günümüzde İdam getirilebilir mi yoksa getirilemez mi?
- Türkiye – AB ilişkileri kapsamında Kopenhag Kriterleri doğrultusunda insan hakları ve özgürlük reformlarından biri idamın kaldırılmasıydı.
İdam cezası, 3 Ağustos 2002’de Kopenhag Kriterleri’ne uygun olarak Üçüncü Uyum Yasa Paketi ile kaldırılmış, yerine ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası konulmuştu. Daha sonra Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 13. Protokolü’nü 9 Ocak 2004’te imzalayarak idam cezasını savaş hallerinde de kaldırmasının yanı sıra, askeri yasalardan da kaldırmıştı.
- Suçta ve cezada kanunilik ilkesi gereği idam getirilse bile uygulanması mümkün olamaz.
Sadece suç işlendikten sonra cezada sanıkların lehine bir yasa çıkarılırsa uygulanması mümkün olabilir. Örneğin, nitelikli hırsızlığın cezası 1 yıl iken ve bir sanık yargılanıyorken yeni bir yasayla ceza 6 aya düşürülürse bu yeni ceza sanık için uygulanır; 2 yıla çıkarılırsa uygulanamaz.
- Bu ilke aynı zamanda anayasal güvence altındadır.
Anayasa 38. Madde 1. Fıkra: “Kimse, işlendiği zaman yürürlükte bulunan kanunun suç saymadığı bir fiilden dolayı cezalandırılamaz; kimseye suçu işlediği zaman kanunda o suç için konulmuş olan cezadan daha ağır bir ceza verilemez.“
- Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 6 Nolu Protokol’ün 1. maddesi: “Ölüm cezası kaldırılmıştır. Kimse bu cezaya çarptırılamaz ve idam edilemez.”
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi; temel hak ve özgürlükler konusunda imzacı devletlerin iç hukuk kurallarıyla çelişirse AİHS hükümlerine uyulur. Yani insan hakları konusunda anayasal ve yasal metinlerle AİHS arasında hüküm farklılığı doğarsa AİHS hükümleri uygulanır.
- Temel hak ve özgürlükleri konusundaki bu hiyerarşi Anayasa’da da tanımlanmıştır.
Anayasa Madde 90, 4. fıkranın 2. cümlesi: Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası andlaşma hükümleri esas alınır.
İdam cezası getirilmek istendiğinde şu adımları görebiliriz:
- Öncelikle idam cezasının kaldırıldığına dair imzalanan uluslararası anlaşmalar TBMM kararıyla terk edilir.
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile 6 Nolu ve 13 Nolu protokollere taraf olmaktan vazgeçilir.
- 1990’da zorunlu yargı yetkisi kabul edilen Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin zorunlu yargı yetkisine dair sözleşmeler feshedilir.
Uluslararası sözleşmeler TBMM kararıyla feshedilebilir.
- Kopenhag Kriterleri’nin dışına çıkılması sonucu AB ile iplerin kopması da muhtemel olur.
Avrupa Birliği Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini, mevcut tartışmalar için sorulan soru için idam cezası uygulayan hiçbir ülkenin AB üyesi olamayacağı şeklinde cevap verdi.
- Kanun ve yönetmeliklerde belirtildiği şekilde Anayasa ve Türk Ceza Kanunu’nda değişiklikler yapılır.
Kanun koymak, değiştirmek ya da kaldırmak TBMM’nin yetkisi altındadır.
Ve bunların ötesinde, idam cezası tekrar yasalara konduğunda, ulusal ve uluslararası çevrelerden ciddi siyasal tepkiler gelebileceği de göz önünde bulundurulmalı.
Ayrıca uluslararası anlaşmaları terk etmekten doğabilecek farklı yaptırımlar da söz konusu olabilir.
[zombify_post]
0 Yorum