Eğer bugüne kadar Sherlock Holmes kitabı okumadıysanız; dizisi, filmi izlemediyseniz hemen kendinize uygun bir vakit bulun ve bence Sherlock'a dair yüzlerce şey arasından en zevklisi olan Sherlock Holmes dizisinin ilk bölümünü izleyin. Eminim ki bırakamayacaksınız ve bugüne kadar izlemediğiniz için üzüleceksiniz. Belki de bana teşekkür bile edebilirsiniz. Belki burada "Kitap serisi dururken dizisini mi izleyelim?" diyenler olabilir ama ben önce dizisini izlediğim için kitaplarından, diziden aldığım zevki alamadım. Bunda Benedict Cumberbatch'in mükemmel oyunculuğunun da etkisi yadsınamaz bir gerçek.
Ufak çaplı tavsiyelerin ardından yavaş yavaş içeriğimize geçiş yapabiliriz. Tavsiye ettiğim dizide beni Sherlock'un Hafıza Sarayı yolculuğunda bulduğu inanılmaz detaylarla olayları çözümlediği sahneler çok etkilemişti.
Peki "Hafıza Sarayı" nedir?
Sherlock Holmes sayesinde popüler olan bu teknik, savaşlar sırasında kütüphanelerin yakıldığı ve bilgiyi saklamanın zor olduğu dönemlerde bilgeler tarafından kullanılan bir tür "bilgiyi hafızada tutma taktiği"dir. Latince’de “Method of Loci” olarak geçmektedir. Buradaki "Loci" location kelimesi ile aynı anlamdadır. Bu sebeple mekan metodu olarak da bilinir. Loci yönteminin ciddi ciddi Roma'da Cicero tarafından geliştirildiği ise kanıtlanmış bir bilgidir. Yani bu da bahsettiğimiz yöntemin 2000 yıldan eski bir yöntem olduğu anlamına geliyor.
Bu teknik, Sherlock Holmes'un yanında “Hannibal” romanında seri katil Hannibal Lecter’ın, hasta kayıtlarını aklında tutabilmek için hatıralarını görüntüler eşliğinde hafızasına kaydetmesi ile gözlenebilir. 8 kez Dünya Hafıza Şampiyonu olan Dominic O`Brien 2808 iskambil kağıdını ezberlemek için bu taktiğe başvurmuştur. Patrick Jane'in de "The Mentalist" dizisinde sıklıkla bahsettiği bir yöntemdir. Dizi/film sektöründe oyuncuların birçoğu senaryo ezberlemek için bu taktiği kullanmaktadır. Sahnenin çekileceği yere geçip orada hafızana kelimeleri yerleştirmek kesinlikle çok mantıklı. Başka türlü nasıl çekilecek o uzun sahneler. Ayrıca ünlü doktor Joseph Bell ve Finlandiyalı devlet başkanı Mannerheim da bu yöntemi yaşamlarında tatbik ettiklerini belirtmişlerdir.
Bir hafıza sarayı basitçe içinde sayısız Roma odası bulunan, koridorlarıyla, holleriyle kocaman bir saraydır. Bilgilerinizi depoladığınız odacıkları büyütüp çeşitli odalar eklediğinizde bu odaların kategori olarak birbirleriyle benzer olanlarını aynı koridora koyduğunuzda çeşitli koridorları da tek bir hole bağladığınızda hele bir de o holden üst katlara çıkılıyorsa mükemmel bir saray inşa etmişsiniz demektir. Bu sonuç itibariyle artık herkesin kendine ait bir sarayı (evi) olduğundan dolayı uygulanması için Roma'ya gitmenin gerek olmadığı hafıza sistemidir.
Şimdi isterseniz daha somut bir şekilde Mekan Metodu'nu veyahut Loci Yöntemi'ni uygulayarak kendinize nasıl bir Hafıza Sarayı kurabileceğinizden bahsedelim.
1. Adım: Sarayına karar ver.
Çok iyi bildiğiniz bir mekan seçin kendinize. Seçtiğiniz mekanı ne kadar iyi tanıyorsanız ve görselleştirerek bu mekan içinde ne kadar rahat yolculuğunuzu sürdürebiliyorsanız bu tekniğin etkisi de o kadar fazla olacaktır. Kendinize gözlerinizi kapattığınızda her detayını kolay görebildiğiniz bir yer bulmalısınız. Bu tanıma göre aklınıza muhtelemen eviniz veya iş yeriniz gelecektir. Depolayacağınız bilgilerin miktarına göre tek bir oda veya evin tamamını kullanmanız gerekebilir. Çünkü her detayı bir sembolle veya eşyayla bütünleştirmeniz gerekecek.
2.Adım: Sarayında rotanı seç.
Depolayacağınız bilgi miktarına göre mekanı çeşitli rotalarda gezdiğinizde nelerle karşılaştığınızı gözlerinizin önüne getiriyor olmanız gerekebilir. Bu, tekniğimizi güçlendirerek, hafızanıza aldığınız bilgileri belirli bir sırada hatırlamanızı kolaylaştırır. Çocukluğunuzun geçtiği bir ev, yaşadığınız şehirdeki işlek ve meşhur caddeler, işe ya da okula giderken kullandığınız sokaklar, şu anki ya da geçmiş yıllardaki okul yolunuz, iş yerinizde sizin masanızdan patronun odasına uzanan yol… Tüm bunlar Hafıza Sarayı rotamıza örnek olabilir. Rotanızı belirleyin ve hep aynı rotayı takip edin. Bu önemli bir nokta çünkü aynı rota sistemli bir gezinti demek. Bu da beyninizin ilişkileri daha kolay çözmesi demek. Bunu şöyle açıklamam daha iyi olabilir: Her gün evinizden çıkıp okula gidiyorsunuz diyelim. Toplu taşımaya bindiyseniz okulunuzun yakınındaki durakta indiğinizde okula nasıl yürüyeceğinizi, hangi sokaktan gideceğinizi düşünüyor musunuz? Hayır. Ezberlediğiniz bir yolda ayaklarınız sizi götürüyor gibi hissediyorsunuz. Beynimiz bu rotayı ilişkilendirdiği için hafıza alanından bize gelmesi o kadar zaman almıyor hatta geldiğini anlamıyoruz bile.
3. Adım: Sarayındaki nesneler ile ilişkilendir.
Kelimeleri sarayınızdaki belirli konumlara yerleştirin. Yerleştirirken rotanıza da dikkat edin. Bu kelimeleri hatırlamanızı kolaylaştırır. Ayrıca kelimeleri ilişkilendirirken abartmaktan çekinmeyin. Böylelikle iki kelime arasındaki etkileşim daha güçlü olacaktır.
4. Adım: Semboller, şekiller ve resimler kullan.
Beynimiz özellikle gördüklerimizi daha iyi hatırlar. O halde neden görsel hafızamızdan daha fazla yararlanmayalım ki? Hafıza Sarayınızın içerisine semboller, şekiller ve resimlerle hatırlamak istediklerinizi eklemekten çekinmeyin.
5. Adım: Sarayını bol bol ziyaret et.
Tekniğe alışmak için Hafıza Sarayınızda baştan sona geziler yapın. Tabii ki zihninizde… Sarayınızdaki objeleri sırasıyla gözünüzün önüne getirdiğinizde, hatırlamak istediğiniz ve bu objelerle ilişkilendirdiğiniz bilgiler de aynı sırayla aklınıza gelecektir. Son objeye geldiğinizde geri dönün ve bu kez de hatırlamak istediklerinizi sondan başa saymaya çalışın. Ne kadar çok pratik yaparsanız ustalaşmanız ve hatırlayışınız o kadar kolay olacaktır.
6. Adım: Bilgi miktarına ve hatırlama süresine göre yeni saraylar üretin ya da bir odasını kullan.
Hatırlamak istediğiniz bilgiler kısa süreli ise aynı hafıza sarayını birden fazla bilginin hatırlanması için kullanabilirsiniz. Ancak hatırlanması gereken bilgiler uzun süreli olarak hatırlanması gerekiyorsa, sırf bu bilgiler için kullanılacak yeni bir hafıza sarayı oluşturun. Hatırlanacak bilgi sayısına göre ihtiyaç duyulacak yer veya oda sayısı da değişecektir. Ancak az sayıdaki bilgi grupları için sadece bir odayı kullanabilirsiniz. Belli bir sırada hatırlanması gereken bilgiler için bir hatırlama sırası belirlenmelidir. Bu sırayı odada turladığınız rotaya göre ayarlayabilirsiniz.
Şimdi birkaç örnekle pekiştirelim:
- Alışveriş listesi. İlk malzemeniz domates olsun. Zihinsel olarak kendinizi Hafıza Sarayınız olan mekana transfer edin ve giriş kapınızı gözünüzün önüne getirin. Şimdi domates ile giriş kapısını ilişkilendirin. Örneğin kapı koluna asılmış kıpkırmızı domateslerin olduğu bir fileyi hayal edin ve taze domateslerin mis gibi kokusunu hissedin. Domateslerle giriş kapısını ilişkilendirdiğinize emin olduktan sonra yürümeye devam edin. Önceden zihninize kaydettiğiniz sıradaki obje ile listenizdeki bir başka malzemeyi ilişkilendirin. Örneğin, karşınıza çıkan ilk odadaki evlilik fotoğrafınızla yumurtayı özdeşleştirebilirsiniz. Gelinin elinde tuttuğu kocaman çiçek demetinin içinde yumurtaların olduğunu hayal edebilirsiniz… Bu yöntemi kullanarak listenizdeki diğer malzemeleri de sırasıyla Hafıza Sarayınıza yerleştirebilirsiniz.
- Cumhuriyet Dönemi başbakanlarını hafıza sarayımıza kaydedecek olalım. Kitaplık bunun için iyi bir araç olabilir. Bir duvarda 5 parçadan oluşan yaklaşık 5 metre uzunluğundaki kitaplık sıralı bir şekilde duruyor. Modüler bir sistemle yapılmış kitaplığın altında dolap veya çekmece bulunuyor. Kitaplığı sırasıyla şu şekilde ayırt ediyorum: Dolap, çekmece, dolap, çekmece, dolap. Bunların üzerinde de raflar bulunuyor. Her kitaplık rafına bir başbakan koyarak sağdan sola doğru ilerlerim. İsmet İnönü, Ali Fethi Okyar..
- Evinizin bahçe kapısından içeri girdiğinizi hayal edin. Kapının hemen önünde bir yunus balığı sizi karşıladı. Yolunuza devam ettiniz, apartmanda posta kutunuzun üstünde kırmızı bir gül var. Gülü elinize alıp kokladınız. Evinize doğru merdivenleri çıkarken gül yere düştü. Gülü yerden alırken yerde bir kalem gördünüz. Gülü ve kalemi aldınız. Evinizin kapısını açarken bir anda en sevdiğiniz şarkı çalmaya başladı. Eve girdiniz. Elinizdeki gülü ve kalemi, anahtarla birlikte çekmeceye bırakacaksınız. Çekmeceyi açtınız. Çekmeceyi açtığınız anda bir kanarya uçmaya başladı. Çekmecenin hemen üstündeki saate baktınız, saatin markasının sıfır olduğunu gördünüz. Yatak odanıza geldiğinizde ayağınızı yatağın köşesine çarptınız. Canınız acıdı. O anda açık olan pencereden taze ekmek kokusu geldi. Koku bir anda küçükken evinizin altındaki fırını hatırlattı. Kelimeler: yunus balığı, kırmızı gül, kalem, şarkı, çekmece, kanarya, saat, sıfır, köşe ve fırın.
Sonsuz tane örnek verilebilir fakat ben çok uzatmamak adına burada sonlandırıyorum.
Son olarak bu yazıyı yazmamda bana ilham veren bu iki videoyu izlemenizi öneririm:
Barış Özcan, Ted Talks
“Hafızaya ait tabii kanunlar üçtür: hatırlanacak şey hakkında derin bir izlenim bırakmak, hatırlanacak şeyi tekrar etmek ve hatırlanacak şeyleri başka şeylere bağlamak.” -Dale Carnegie
“Beyin kıymetli bir gayrimenkuldür. İhtiyatlı davranıp onu iyi kullanın.” –Sherlock Holmes
Sherlock Holmes'un Hafıza Sarayı Sahneleri:
KAYNAKÇA
https://www.ted.com/talks/joshua_foer_feats_of_memory_anyone_can_do?language=tr#t-808742
http://barisozcan.com/sherlockun-hafiza-sarayi-nasil-yapilir-mekan-metodu/
http://www.varol.us/kitaplar/hafiza-sarayi-loci-yontemi.html
https://www.kreatifbiri.com/sherlocktan-hafiza-sarayi-taktigi/
https://medium.com/@diamondtema/hafıza-sarayı-mind-palace-oluşturmak-6018b9464aac
https://nbeyin.com.tr/hafiza-sarayi-teknigiyle-ogrenmek-cok-kolay/
https://www.youtube.com/watch?v=dGnmhEZYIeM
[zombify_post]
Güzel ve yararlı bir yazı olmuş. Çok beğendim 👌