Disiplin Soruşturması
Disiplin soruşturması; idarenin idare hukuku kapsamında, kendisine yasalarda verilen yetkiler ile herhangi bir yargısal karara başvurmadan, memurlar adına idari yaptırımlarda bulunabilmek için, disiplin cezasından önce soruşturma yapabilme yetkisidir.
Danıştay 12. Dairesi E: 2012/7837 K: 2016/409 kararında disiplin cezası: “Disiplin cezaları, kamu hizmetinin gereği gibi yürütülebilmesi bakımından kamu görevlilerinin mevzuat uyarınca yerine getirmek zorunda oldukları ödev ve sorumlulukları ifa etmemeleri veya mevzuatta yasaklanan fiillerde bulunmaları durumunda uygulanan yaptırımlar olup, memurların özlük hakları üzerinde doğrudan ve önemli sonuçlar doğurmaları sebebiyle sübjektif ve bireysel etkileri bulunduğu gibi kamu görevinin gereği gibi sürdürülmesi ve kamu düzeninin sağlanması bakımından objektif ve kamusal öneme sahiptirler.” şeklinde tanımlanmıştır.
Disiplin soruşturmasına başlama süreci ve soruşturma hakkında kamu kurumu tarafından, ilgili olay hakkında incelemelerde bulunma ve soruşturmayı sürdürmesi ile görevli olan kişinin gereklilikleri 05.04.2017 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan Disiplin Yönetmeliği m.23 şöyle belirtilmiştir:
“Disiplin soruşturmasına başlama ve muhakkiklik”
MADDE 23 – (1) Disiplin âmiri tarafından disipline aykırı fiil veya hâlin öğrenilmesinden itibaren derhal disiplin soruşturmasına başlanır. Disiplin soruşturması yazılı olarak görevlendirilen muhakkik marifetiyle yapılır. Ancak, muhakkiklik görevini yapabilecek bir kişinin bulunmadığı durumlarda disiplin âmiri soruşturmayı yapmak üzere düzenleyeceği tutanağı bu Yönetmeliğe ekli cetvele göre kendisinin bir derece üzerindeki disiplin âmirine gönderir.
(2) Muhakkik olarak tâyin edilecek kişinin, hakkında soruşturma yapılan memurdan daha üst veya memura eşit bir görevde bulunması zorunludur.
(3) Muhakkik, görevlendirildiği fiil veya hâl dışında yeni bir disipline aykırı fiil veya hâl tespit ederse kendiliğinden soruşturma yapamaz. Durumu disiplin âmirine yazılı olarak bildirir. Kendisine yazılı olarak ek soruşturma izni verildiği takdirde, bu konularda da soruşturma yapabilir.
(4) Muhakkik, kendisini görevlendiren disiplin âmirinin disiplin cezası verme yetkisi hariç bütün yetkilerini hâiz olup; soruşturma konusuyla sınırlı olmak üzere her nevi evrakı incelemeye, ilgili kurumlardan ve kişilerden bilgi ve belge almaya, tanık dinlemeye, mahâllinde keşif yapmaya, hakkında soruşturma yapılan memurun savunmasını almaya, soruşturma raporu düzenlemeye yetkilidir.
(5) Emekliye ayrılan, memuriyetten çekilen veya çekilmiş sayılan, kurum değiştiren ya da başka bir eylemi nedeniyle Devlet memurluğundan çıkarma cezası almış olan memurlar hakkında da disiplin soruşturması yapılır. Memur ölmüş ise soruşturma evrakı işlemden kaldırılır, disiplin cezası verilmiş ise uygulanmaz.”
–
Disiplin Cezalarının Çeşitleri ile Ceza Uygulanacak Fiil ve Haller
Disiplin cezası gerektirecek fiiller ve bu fiillere yönelik uygulanabilecek cezalar 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu m.125’te sıralanmıştır. Genel olarak sıralanan cezalar;
- Uyarma
- Kınama
- Aylıktan kesme
- Kademe ilerlemesinin durdurulması
- Memurluktan çıkarma
başlıkları altında toplanmıştır ve bu başlıklar altında, ilgili ceza türlerinin uygulanabilmesi için gerçekleşmiş olması gereken haller de sıralanmıştır.
–
Disiplin Soruşturmasının Amacı
Disiplin soruşturmasının amacı, kamu personellerinin ilgili iç tüzük ve yönetmelikler de belirtilen ödevlerini, yurt için de ve yurt dışında kamu hizmetlerinin gereği gibi yerine getirilmesine uygun fiilleri sergilemeyen memurlar adına yazılı olarak soruşturma başlanması olarak tanımlanabilir. Disiplin soruşturmasının yazılı olarak yapılması kesin kuraldır. Ancak yazılı soruşturmaya karşılık, sözlü savunma imkanı bulunsa da bu sözlü savunmanın her halde yazıya dökülmesi gerekmektedir.
–
Disiplin Cezası Vermeye Yetkili Amirler ve Kurullar
- 657 sayılı kanunu m.125’te düzenlenen uyarma, kınama ve aylıktan kesme cezaları, aynı kanunun 126.maddesi hükmünce disiplin amirleri tarafından verilir.
- 657 sayılı kanunu m.125’te düzenlenen kademe ilerlemesinin durdurulması cezası, aynı kanunun 126. maddesinde yer alan hükümler gereğince; memurun bağlı olduğu kurumdaki disiplin kurulunun kararı alındıktan sonra, atamaya yetkili amirler il disiplin kurullarının kararlarına dayanan hallerde valiler tarafından verilir.
- Devlet memurluğundan çıkarma cezası amirlerin bu yoldaki isteği üzerine, memurun bağlı bulunduğu kurumun yüksek disiplin kurulu kararı ile verilir.
- Disiplin kurulu ve yüksek disiplin kurulunun ayrı bir ceza tayinine yetkisi yoktur, cezayı kabul veya reddeder. Ret halinde atamaya yetkili amirler 15 gün içinde başka bir disiplin cezası vermekte serbesttirler.
- Özel kanunların disiplin cezası vermeye yetkili amir ve kurullarla ilgili hükümleri saklıdır.
–
Disiplin Soruşturması Hakkında Delil ve İspat Gereklilikleri
Memur hakkın da disiplin cezasının verilebilmesi için tarafsız bir soruşturmacı görevlendirilip, kusurlu halin tespiti yapılmalıdır. Tarafsız soruşturmacı, taraf memur hakkında ki lehine ve aleyhine olan tüm delilleri toplar ve soruşturma raporuna ekleri ile birlikte sunar. Düzenlenen raporda fiil ile ilgili, nerede işlendiği, fiilin ne zaman ve nasıl gerçekleştiği hakkında ki hukuki deliller açıkça sunulmalıdır. Sunulan delillerin yeterince açık olması ve yorum ile delil niteliğine büründürülmemiş olması gerekir.
İleri sürülen fiilin memur tarafından işlenmediği hakkında beraat kararının bulunması ile memur kişisi disiplin cezası almaz.
–
Disiplin Soruşturmaları Hakkında Zamanaşımı Süreleri
657 Sayılı Kanunu m.127 :
“Bu kanunun 125’inci maddesinde sayılan fiil ve halleri işleyenler hakkında, bu fiil ve hallerin işlendiğinin öğrenildiği tarihten itibaren;
a) Uyarma, kınama, aylıktan kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması cezalarında bir ay içinde disiplin soruşturmasına,
b) Memurluktan çıkarma cezasında altı ay içinde disiplin kovuşturmasına,
Başlanmadığı takdirde disiplin cezası verme yetkisi zamanaşımına uğrar.
Disiplin cezasını gerektiren fiil ve hallerin işlendiği tarihten itibaren nihayet iki yıl içinde disiplin cezası verilmediği takdirde ceza verme yetkisi zamanaşımına uğrar.”
–
Disiplin Soruşturmasında Karar Süresi
Disiplin amirleri uyarma, kınama ve aylıktan kesme cezalarını soruşturmanın tamamlandığı günden itibaren 15 gün içinde vermek zorundadırlar.
Kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektiren hallerde soruşturma dosyası, kararını bildirmek üzere yetkili disiplin kuruluna 15 gün içinde tevdi edilir. Disiplin kurulu, dosyayı aldığı tarihten itibaren 30 gün içinde soruşturma evrakına göre kararını bildirir.
Memurluktan çıkarma cezası için disiplin amirleri tarafından yaptırılan soruşturmaya ait dosya, memurun bağlı bulunduğu kurumun yüksek disiplin kuruluna tevdiinden itibaren azami altı ay içinde bu kurulca, karara bağlanır.
–
Disiplin Soruşturmasına Karşı Memurun Savunma Hakkı
Devlet memuru hakkında savunması alınmadan disiplin cezası verilemez.
Soruşturmayı yapanın veya yetkili disiplin kurulunun 7 günden az olmamak üzere verdiği süre içinde veya belirtilen bir tarihte savunmasını yapmayan memur, savunma hakkından vazgeçmiş sayılır.
Savunma amacı ile verilen 7 günlük süre, en az süre niteliğindedir. 7 günden fazla savunma süresi verilebilir. Ancak bu süreden daha az bir süre verilmiş ise, soruşturma işlemi iptal edilebilir.
–
Disiplin Suçlarının Sicilden Silinmesi
Devlet memurluğundan çıkarma cezası süresiz hak yoksunluğuna sebebiyet vermektedir. Sicilden silinmesi ile kişi memuriyete dönemez. Uyarma, kınama cezaları uygulandığı tarihten itibaren 5 yıl geçmesi ile sicilden silinirken, diğer cezalar için ise 10 yıllık sürenin geçmesi gerekmektedir.
–
Disiplin Cezalarına Karşı Dava
Devlet memurluğundan çıkarma çıkarma cezasına itiraz için, memur kişisine tebliğinden itibaren 60 gün içerisinde ilgili idare mahkemesine iptal davası açılabilmektedir.
7 gün içinde itiraz edilmeyen uyarma, kademe ilerlemesinin durdurulması, kınama ve aylıktan kesme gibi kesinleşen disiplin cezalarına karşı, tebliğ tarihinden itibaren 60 gün içerisin de idare mahkemesine iptal davası açılabilir. 7 günlük süre içerisinde itiraz edilse bile ilgili idarenin 60 gün içerisinde cevap vermemesi, zımmi red olarak kabul edilecektir. Buna karşılık idarenin cevap vermediği 60 günlük süreden sonra ki 60 gün içerisinde idare mahkemesine iptal davası açılabilir.
Kaynakça
- https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/387043
- http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2018-138-1799
- http://webftp.gazi.edu.tr/hukuk/dergi/19_2_7.pdf
- Kemal GÖZLER ,İDARE HUKUKU DERSLERİ, 2019, İstanbul
0 Yorum