Uluslararası İş Kanunu’daki düzenlemeye göre vatana büyük katkı sağlama potansiyeli olan kişilere, bahis konusu yabancıya ve onun varsa eşi ile bakmakla sorumlu olduğu çocuklarına ikamet hakkı tanıyan belge Turkuaz Kart’tır. Eğer yabancının uluslararası işgücü politikasına göre eğitim seviyesi, mesleki tecrübesi, bilim ve teknolojiye yaptığı katkı, Türkiye yaptığı yatırımın ciddi miktarda olması durumlarına rastlandığı takdirde Uluslararası İş Gücü Politikası Danışma Kurulu ile ilgili Bakanlığın onayının alınması halinde Turkuaz Kart yabancıya verilebilecektir. Akademik alanda büyük çoğunluk tarafından kabul görmüş veya bilim sanayi veya teknolojide vatanımız açısından stratejik önemi yadsınamayanlar veya istihdam, ihracat veya yatırım kapasitesi milli ekonomiye katkısı göz ardı edilemeyen yahut göz ardı edilmesi gelecekte mümkün görünmeyen kişilere de Turkuaz Kart verilmesi mümkündür.
–
Turkuaz Kart Yönetmeliği’nde kartın kime verileceği daha ayrıntılıca yer almıştır. Uluslararası İş Kanunu’ndan farklı olarak kültürel, sanatsal ve sportif faaliyetlerde başarısı büyük oranda olan veya Türkiye ve Türk kültürünün ülke dışında tanıtımını temin edecek veya Türkiye’nin ulusal çıkarlarına hizmet eden uluslararası faaliyetlerde bulunanlara da Turkuaz Kart’ın verilmesi mümkündür.
–
Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğünce Turkuaz Kart başvuru sahiplerinin belli bir ölçüte göre puanlanması mevcuttur. Yeterli puan alan başvuru sahiplerinin başvuruları olumlu değerlendirmeye tabidir. Ancak uluslararası koruma kapsamında olmayan geçici koruma sahipleri, gerekli niteliklere sahip olsalar dahi Turkuaz Kart kazanamazlar. Buna dayanarak herhangi bir mültecilik, ikincil koruma ya da şartlı mülteci sıfatını kazanamamış geçici koruma sahibi olan Suriyeliler Turkuaz Kart sahibi olamayacaktır.
–
Kanunda bahsedilen koşulları sağlayan kişilere Turkuaz Kart ilk 3 yıl geçiş süresi olmak üzere verilir. Eğer Turkuaz Kart sahibi bu geçici 3 yıl içerisinde kartını iptal ettirmezse ve bu süre içerisinde başvuru yaparsa, yabancı süresiz Turkuaz Kart’a sahip olma hakkını elde eder. Fakat Bakanlıkça belirlenen azami süreyi geçerek yurt dışında kalan kişinin Turkuaz Kartı’nın ilgili Bakanlıkça iptal edilmesi mümkündür. Eğer Turkuaz Kart Bakanlıkça iptal edilmezse 3 yıllık sürenin bitiminden önceki 180 gün içerisinde kart sahibi başvurusunu yaparsa süresiz Turkuaz Kartı sahibi olacaktır. Geçiş süresi bittikten sonra yapılan müracaatlar geçersizdir ve bu takdirde Turkuaz Kart da geçersiz hale gelir.
—
Turkuaz Kart Sahiplerinin Çalışması
Uluslararası İş Kanunu’nun kabulü ile Turkuaz Kart da yürürlüğe girmiş bulunmakta. Bu kanunun yürürlüğe sokulmasının gerekçesi vatanın ekonomisine ve istihdam gücüne katkı sağlayabilecek olması ve gereken yatırımları bulabilmek bilimsel ve teknolojik anlamda desteği bulunacak; mesleki tecrübesi, eğitim düzeyi ya da ARGE yahut yenilikçilik alanında kendini geliştirmiş, stratejik açıdan önemli bir konuma sahip nitelikli ve yabancılardan sağlanan iş gücünü arttırabilmektir. Gelişmiş diğer ülkelerde de yabancı işgücünden yararlanılması anlamında başvurulan uygulamalardan biri de Turkuaz Kart’tır. Bu arada istatistiksel olarak değerlendirecek olursak; iyi eğitim almış, kabiliyetli ve niteliği yüksek işgücünü başka ülkelere veren 34 ülke arasında, Türkiye 24. Olduğu bir pozisyonda gözlenmektedir. Bu sebeple, UİK kanunu yürürlüğe koyulmasının sebebi nitelikli yabancı işgücünü cezbetmek olduğundan, kaybettiğimiz işgücünü de göz önünde bulunduracak olursak Turkuaz Kart uygulamasının önemi anlaşılabilir.[1]
–
Turkuaz Kart Sahibi Yabancılar Vatandaşlığı Nasıl Kazanır?
Türk vatandaşlığını kazanmanın çeşitli yolları vardır. Bunlar doğum, soy bağı, evlenme, evlat edinilme gibi yollardır. Ancak burada değinilmesi gereken istisnai vatandaşlığa alınma yollarından olan Turkuaz Kart sahipliğidir. Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 31. Madde j bendinde bu alternatif düzenlenmiştir. Turkuaz kart sahibi yabancılar, eşleri, erginliğe ulaşmamış çocukları ve kendilerine bağımlı çocukları bu kapsamda değerlendirilir. Daha önce de değinildiği gibi Turkuaz Kart, sahibine süresiz çalışma izni sağlar. Bu kişinin ailesine de ikamet hakkı tanır. Turkuaz Kart, eğitimi seviyesi, mesleki düzeyi, bilim ve teknolojiye katkısı yahut Türkiye’de gerçekleştirdiği yatırımın ya da oluşturduğu istihdamın Türkiye’ye desteği büyük olan kişilere verilebilir. Bu başvurunun Bakanlığın belirlediği usul ve esasa göre yapılması mecburidir. Bu kartın 3 yıllık geçiş süresi mevcuttur. Bu sürenin bitiminde kişi başvurarak süresiz Turkuaz Kart’lı olabilir. İlk Turkuaz Kart verilirken idarenin takdir yetkisi söz konusuyken, Turkuaz Kartın sürekli olabilmesi için yapılan başvuruda idarenin takdir yetkisi söz konusu değildir. Başka bir deyişle başvurunun yapılması halinde idare süresiz karta geçiş hakkını vermek zorundadır. Ancak bahis konusu kanun maddesinde, Turkuaz Kart sahipliğinin vatandaşlığa alınmanın bir yolu olduğu açık olacak şekilde belirtilmemiştir. Buna rağmen Turkuaz Kart Yönetmeliği bu konuyu düzenlemiştir. Türk vatandaşlığına müracaat hakkı geçiş süresinin kaldırılması işlemiyle doğmaktadır. Burada dikkat edilmesi gereken husus, süresiz Turkuaz Kartın bu şekilde bir alternatif sağladığıdır, yoksa geçiş süresi esnasındayken idare Turkuaz Kartı iptal ederse Türk vatandaşlığına başvuru hakkının doğduğunu söylemek mümkün değildir.[1]
–
Turkuaz Kartın Sağlamış Olduğu İmkanlar Nelerdir?
Daha önce de belirtilmiş olduğu gibi, süresiz çalışma hakkının sağladığı imkanların hepsinden yararlanması mümkündür. Başka bir deyişle, kanunda belirtilen istisnalar haricinde Türk vatandaşlarının kullanabildiği bütün haklardan yararlanabilmesi Turkuaz Kartlılar için söz konusudur. Bu kartın sahipleri; askerlik yapma mecburiyetinde değillerdir, seçme ve seçilme ile kamu görevlerinde bulunma hakkına sahip değillerdir, sosyal güvenlik hususunda kazanılmış hakları bu kişilerin lehine saklı olmak dışında, bu hakkın kullanımı açısından ilgili mevzuat hükümlerine bağımlıdırlar, Türkiye’de seyahat, ikamet etme, bir işte çalışma, yatırım yapma, ticari faaliyet kurma, miras bırakma ve miras elde edebilme, taşınır ya da taşınmaz satın alma haklarına ilişkin işlemler hangi kuruluşa ilişkinse o kurumun sahip olduğu (Türk vatandaşlarına uygulanmakta olan) mevzuata tabi olacak şekilde muamele görürler. Ancak özel kanunlar tarafından düzenlenmiş Türk vatandaşı olma koşuluna bağlanmış haklardan Turkuaz Kart sahipleri de yararlanamazlar. Mesela devlet memurluğu yapamazlar, eczacı olamazlar, kamuda avukatlık yapamazlar vb. Ayrıca Turkuaz Kart sahibinin eşine ve erginliğe ulaşmamış çocuklarına ile bağımlı çocuklarına (bağımlı çocuktan kasıt ekonomik anlamda bağımlı ya da fiziksel engele sahip çocuk) ikamet izni belgesini karşılayan belge verilir.[2]
–
Kaynakça
- Doğan, Vahit, Türk Yabancılar Hukuku, Ankara: Savaş, 2021
- Doğan, Vahit, Türk Vatandaşlık Hukuku, Ankara: Savaş, 2021
–
Dipnot
[1] Doğan, Vahit, Türk Vatandaşlık Hukuku, Ankara: Savaş, 2021
[2] Doğan, Vahit, Türk Yabancılar Hukuku, Ankara: Savaş, 2021
0 Yorum