1 Mayıs İşçi ve Emekçiler bayramı, bugün tüm dünyada kutlanan birlik, dayanışma ve haksızlıklarla mücadele günüdür. Bugün tüm dünyada işçilerin sahip olduğu hakların temeli aslında bugüne dayanıyor.
Amerika’da 1880’li yıllarda sanayi üretimi hızlar artıyor ve binlerce işçi Chicago’daki farikalarda günde 12 saati aşkın süreyle, kötü güvenlik koşullarıyla çalışıyor ve ücretleri de düşürülüyordu. Elbette işçilerden bazıları bu koşullara isyan etmeye başlamış ve sendikalaşmaya çalışmışlardı. Bu durum patronların hoşuna gitmiyordu ve sendikaya giren işçiler, işlerinden kovuluyorlardı. 1884 yılında İşçi Sendikaları Federasyonu, 1 Mayıs 1886 yılı için günde 8 saat çalışmanın bir standart olarak kabul edilmek zorunda olduğuna dair bir karar alır. 1886 yılına kadar paltonlar bu durumu ciddiye almaz ancak binlerce işçi 1886 yılında greve gider ve haklarını ararlar. Bu durum karşısında patronlar parayla sokak çeteleriyle anlaşır ve grevi baltalamalarını isterler. Grevdeki işçiler ve sokak çeteleri arasında çıkan kavgaya polis müdahale eder ve bu sırada 4 işçi yaşamını yitirtir. Ancak bu durum işçileri durdurmaz ve barışçıl protestolarına devam ederler. 1 Mayıs 1886’da Louisville, Kentucky’de başlayan işçi grevleri 4 Mayıs’ta yine aynı şehirdeki Heymarket Alanı’nda düzenlenen mitingde devam eder. Alanda miting tam dağılırken, kürsünün önüne, nereden geldiği belli olmayan bir bomba patlar ve 11 kişi hayatını kaybeder. Bu dönemde olayların büyümesine sebep verdiği gerekçesiyle 8 kişi mahkemeye çıkarılır. Albert Persons’a eğer özür dilerse affedileceği söylenir. Ancak Albert mahkeme heyetinin karşısında tarihe geçen sözlerini söyler. “Bütün dünya biliyor suçsuz olduğumu. Eğer asılırsam cani olduğumdan değil, emekçi olduğumdan asılacağım!” Albert’in de özür dilemeyi reddetmesiyle kendisiyle birlikte suçsuz olan 4 kişi onunla idam cezasına çarptırılır. Tüm bu olaylar neticesinde 14 Temmuz-21 Temmuz 1889’da toplanan İkinci Enternasyonal’de Fransız bir işçi temsilcisinin önerisiyle 1 Mayıs gününün tüm dünyada “Birlik, mücadele ve dayanışma günü” olarak kutlanmasına karar verilir. Zamanla 8 saatlik iş günü birçok ülkede resmen kabul edildi. 1 Mayıs böylece işçilerin birlik ve dayanışmasını yansıtan bir bayram niteliğini kazandı.
–
Türkiye’de 1 Mayıs:
1 Mayıs ilk kez Osmanlı Devleti’nde 1911 yılında Selanik’te kutlandı. Birinci Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşları’nın ardından 1 Mayıs uzun bir aradan sonra ilk kez 1921’de kutlandı. Türkiye Sosyalist Fırkasının (TSF) çağrısı üzerine İstanbul işçileri mayısın birinci pazar günü tatil yaptı. 1923 yılında 1 Mayıs günü yasal olarak “İşçi Bayramı” ilan edildi. Ancak 1924 yılında kitlesel 1 Mayıs kutlamaları yasaklandı. 925`te çıkan Takrir-i Sükun Yasası, İşçi bayramını kutlamayı yasakladı ve uzun yıllar bu yasak geçerliliğini korudu. İlk açık 1 Mayıs kutlaması, 1975 yılında İstanbul Tepebaşı’nda bir gazinoda yapıldı. 1976 yılında ise Taksim Meydanı’nda Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyon’u (DİSK), geniş kapsamlı bir kutlama tertip etti. 2008 Nisan’ında, “Emek ve Dayanışma Günü” olarak kutlanması kabul edilmiştir. 22 Nisan 2009 tarihinde TBMM’de kabul edilen 5892 sayılı yasanın, 27 Nisan 2009’da Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmesi ile, 1 Mayıs resmi tatil ilan edilmiştir.
–
Kanlı 1 Mayıs:
2013 yılında 1 Mayıs’tan 4 ay önce ”Taksim’i Yayalaştırma Projesi” adı altında 1 Mayıs’ın Taksim’de kutlanılması yasaklandı.2013 yılından beri haberler, gazeteler Taksim’e girmeye çalışan insanları ve onları yasak olduğu gerekçesiyle durduran polisleri görüyoruz. Peki bunca insan neden başka ilçelerde değil de inatla Taksim’de 1 Mayıs’ı kutlamak istiyorlar? Bu sorunun cevabı, Kanlı 1 Mayıs veya 1 Mayıs katliamı olarak bilinen 1 Mayıs 1977 günü Taksim Meydanı’nda kutlanan İşçi Bayramı’nda 34 kişinin hayatını kaybetmesi ve 136 kişinin de yaralanması ile sonuçlanan olaydır. 500 bin kişi haklarını aramak için Taksim Meydanı’nda toplandılar. Dönemin DİSK genel başkanı Kemal Türkler konuşmasını yaptıktan sonra etrafta silahlar patlamaya başlar. Alanın dört bir yanından çatılardan silahlar patlamaya başlar. İnsanlar canını kurtarmak için kaçmaya çalışırlar ancak tek kaçış Kazancı Yokuşu’ndadır. Ancak yokuşun başına bir kamyonet bırakılmış ve çıkışı engellemiştir. İnsanlar kamyonetin üstünden atlayarak canlarını kurtarmaya çalışırken yokuşun aşağısındaki garajdan beyaz renkli bir otomobil ateş açarak son sürek çıkar. Bu olayda 28 kişi ezilme ya da boğulma nedeniyle, 5 kişi silahla vurulma nedeniyle, 1 kişi de panzer altında kalarak toplamda 34 kişi yaşamını yitirdi, yaklaşık 130 kişi de yaralandı.
Türkiye’deki İşçilerin Hakları Nelerdir?
4857 sayılı İş Kanunu uyarınca Türkiye’de haftalık çalışma süresi 45 saattir. Bu yasaya göre bir yılda bir işçiye en fazla 270 saat fazla çalışma yaptırılabilir. Her işçinin aynı kanun uyarınca; maaş, sosyal sigorta, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, iş arama, fazla mesai ücreti alma, yıllık ücretli izin, (en az bir gün olmak üzere) hafta tatili, ara dinlenmesi, resmi tatil ve bayram tatillerinde tatil yapma, maddi manevi zararlarının tazmin edilmesi, işe iade hakkı bulunur.
–
“Günlerin bugün getirdiği, baskı zulüm ve kandır.
Ancak bu böyle gitmez, sömürü devam etmez,
Yepyeni bir hayat gelir, bizde ve her yerde.
1 mayıs, 1 mayıs işçinin, emekçinin bayramı
Devrimin şanlı yolunda, ilerleyen halkların bayramı.”
TÜM İŞÇİ VE EMEKÇİLERİN BAYRAMI KUTLU OLSUN!
–
Kaynakça
https://tr.wikipedia.org/wiki/Kanl%C4%B1_1_May%C4%B1s
https://tr.wikipedia.org/wiki/1_May%C4%B1s_%C4%B0%C5%9F%C3%A7i_Bayram%C4%B1
https://tr.wikipedia.org/wiki/Haymarket_Olay%C4%B1
https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrkiye%27de_1_May%C4%B1s_%C4%B0%C5%9F%C3%A7i_Bayram%C4%B1
0 Yorum