İnternetin hızla gelişimi ve yaygınlaşmasıyla birlikte çeşitli medya ve iletişim mecraları kullanılır hale geldi. Öyle ki sosyal medya kullanımı çeşitli hukuki sorunları da beraberinde getirdi. Elbette bireylerin, sosyal medyada yaptıkları her paylaşım ve faaliyetten dolayı, hukuki ve cezai sorumlulukları bulunmaktadır. Ancak en çok kullanılan sosyal ağlardan biri olan Twitter gibi mecralarda yapılan paylaşımlar nedeniyle “haksız gözaltı” kararları son zamanlarda oldukça yaygınlaştı. Sosyal medyadaki suçlara resen, yani şikâyet olmaksızın “açık kaynak araştırması” adı altında soruşturma başlatılabiliyor. Çoğunlukla birilerinin ihbarı üzerine veyahut doğrudan bilgisayar başında sosyal medyayı takip eden polisin tespiti ile işlem başlıyor.
Attığınız bir tweet yüzünden hangi şartlarda gözaltı kararı verilebilir ?
Öncelikle gözaltının tanımını yaparak başlayalım. Gözaltına alma, savcılık kararı ile kolluk tarafından (polis, jandarma) şüphelinin özgürlüğünün geçici olarak sınırlanmasıdır. Tutuklama kararının mutlaka bir hakim tarafından verilmesi zorunlu iken gözaltına alma işlemi için hakim kararı aranmamaktadır. Gözaltına alma, kanunun verdiği yetkiye göre, yakalanan kişinin hakkındaki işlemlerin tamamlanması amacıyla, yetkili hâkim önüne çıkarılmasına veya serbest bırakılmasına kadar kanunî süre içinde sağlığına zarar vermeyecek şekilde özgürlüğünün geçici olarak kısıtlanıp alıkonulmasını ifade eder. Gözaltına alma işleminin hukuka aykırı yapılması halinde gözaltına alınan şüphelinin “haksız gözaltı tazminatı” talep etme hakkı vardır.
Cumhuriyet savcısının şüpheli hakkında gözaltına alma kararı verebilmesi için şu iki şartın bir arada bulunması gerekir:
1) Gözaltına alma, bu tedbirin soruşturma yönünden zorunlu olmasına,
2) Şüphelinin bir suçu işlediği şüphesini gösteren somut delillerin varlığına bağlıdır.
Savcılık her iki şartın bir arada bulunmadığı hallerde gözaltına alma kararı veremez. Ancak, savcılık şüpheliyi gözaltına almak yerine davetiye ile ifade alma veya diğer işlemlere çağırabilir. Şüpheli kendiliğinden gelmediğinde gözaltı işlemi yerine şüpheli hakkında zorla getirme kararı verilebilir.
Gözaltına alındıktan sonra sizi hangi süreçler bekliyor, yasal haklarınız neler?
Gözaltına alındıktan sonra, gözaltına alınan kişi nezarethaneye konulur. Bu aşamadan sonra polis, savcının emir ve talimatları doğrultusunda hareket eder. Gözaltına alınan kişiye insan onuruyla bağdaşır bir muamele yapılmalıdır. Yasak sorgu yöntemleri uygulamak hukuka aykırıdır. Polis tarafından size her türlü kanuni haklarınız anlatılmak zorundadır. Ne için gözaltına alındığınızı ve ne ile suçlandığınızı öğrenmek hakkınızdır. Susma hakkınız vardır. Anlamadığınız hukuki terimler olduğu takdirde ifade tutanağını imzalamıyorum deme hakkınız vardır. Bu durumda imzanızın olduğu bölüme imzadan imtina etti kaydı düşülecektir. Size isnat edilen suç karşısında illaki ifade vermek zorunda değilsiniz. Fakat kimlik bilgilerinizi doğru bir şekilde söylemek zorunda olduğunuzu unutmayın. Yakınlarınıza haber verme ve müdafi isteme hakkınız vardır. Avukatınız gelene kadar ifade vermeyebilirsiniz. Avukatınızla görüşme ve sonrasında ifade verme hakkınız vardır. İlk ifadeniz çok önemlidir neyi nasıl söylemeniz gerektiği konusunda avukatınıza muhakkak danışmanız önemlidir.
Gelelim kelepçe mevzusuna! Gözaltına alınırken eğer hakkınızda kesinleşmiş bir mahkeme kararı, yakalama ya da tutuklama emri yoksa bu durumlarda sadece zorluk çıkarmanız sebebiyle kelepçe takılabilir. Zorluk çıkarmadığınız halde size kelepçe takılmak istenirse bu duruma karşı kolluk amirlerine başvurun, mümkünse savcıya ulaşın bunların mümkün olmadığı durumlarda bu talebinizi ifade tutanağına muhakkak yazdırın. İfade tutanağına istediğiniz cümleler yazılmadığı takdirde imzalamak zorunda değilsiniz.
Twitter’a bağlanmak için kullandığınız donanımı şifreleyebilir ve bu şifreyi sorgu sırasında paylaşmayabilirsiniz. Donanımızın hukuki prosedüre uygun olarak müsadere edildiğinden emin olun (Avukat gözetiminde ve tutanak imzalatılarak yapılmalı). Sizi suçlamak için kullanılacak her tweet’in sizin tarafınızdan gönderildiği kanıtlanmalıdır.
Hangi itirazlarda bulunabilirsiniz?
Yakalama, gözaltına alınma veya gözaltı süresinin uzatılmasına dair yazılı savcı talimatına karşı Sulh Ceza Mahkemesine itiraz hakkınız vardır.
Size imzalatılan gözaltı evrakını imzalarken, imza atmadan önce “gözaltına itiraz ediyorum” diye belirtebilirsiniz. Avukatınız varsa ve sizinle görüşmeye geldiyse, görüşmeden çıkar çıkmaz gözaltına itiraz etmesini isteyebilirsiniz. Gözaltı kararına itiraz edilmesi halinde Sulh ceza hâkimi incelemeyi evrak üzerinde yaparak derhâl ve nihayet yirmi dört saat dolmadan başvuruyu sonuçlandırmalıdır. Şayet gözaltına alma veya gözaltı süresini uzatmanın yerinde olduğu kanısına varılırsa başvuru reddedilir ya da yakalananın derhâl soruşturma evrakı ile Cumhuriyet Savcılığında hazır bulundurulmasına karar verilmek suretiyle gözaltı işlemi sonlandırılır.
Gözaltına ve aramaya itirazda bulundunuz, peki gözaltı süresine de itirazda bulunabilir misiniz?
Savcılığın gözaltına alma veya gözaltı süresinin uzatılması kararları kişi özgürlüğüne müdahale eden tedbirler olduğundan, bu tedbirlere itiraz hakkınız vardır. Normalde göz altı süresi 24 saattir. Bu süre özel yetkili mahkemelerin alanına giren suçlarda 48 saattir. Gözaltı süresi uzatılmak istenirse karar alınmak zorundadır. Karar olmadan gözaltı süresi hiçbir şekilde uzatılamaz ve en fazla 4 gün olacak şekilde uzatılabilir.
–
Örneğin tweet atmadınız ama bir haber sitesinin haberini paylaştınız ya da bir kullanıcının tweetini retweetlediniz diyelim. Yaptığınız retweet, eğer o içerik açıkça suç içermiyorsa sorun değildir. Suç içermesi durumunda dahi suça katıldığınız anlamına gelmeyebilir. Katılmadığınız bir içeriği göstermek için, saçma ve akıl dışı olduğu için teşhir etmek amacıyla da paylaşmış olabilirsiniz öyle değil mi? Böyle bir paylaşım sorulursa, “benim fikrim ve sözüm değildir” diyebilirsiniz.
Ya da paylaşım size ait değildir, adınıza hesap açılmış olabilir. Bu durumda polis söz konusu profilin size ait olduğundan emin bile olsa bu hesabın size ait olduğunu kanıtlamak zorundadır. Bu da ancak kişinin o tweet atıldığı anda internete girdiği IP’yi tweet’in kaynak IP’siyle eşleştirerek yapılabilir.
Savcılık, ifade alma veya diğer delil toplama işlemleri tamamlandıktan sonra, gözaltındaki kişiyi karakol aşamasında serbest bırakabileceği gibi “mevcutlu” bir şekilde adliyeye huzuruna çıkarılması talimatını da verebilir. Şüpheli, adliyeye çıkarıldıktan sonra savcılık tarafından tekrar ifadesi alınarak veya ifadesi alınmadan evrak üzerinde serbest bırakılabileceği gibi tutuklanması istemiyle sulh ceza hakimliğine sevk edilebilir.
0 Yorum