1.BANKALARDA İZNE TABİİ PAY EDİNİM VE DEVİRLERİ
Bu yazımızda 5411 sayılı kanun uyarınca bankalarda izne tabii pay edinim ve devirleri üç başlık altında incelenecek ve ardından bu konuya ilişkin bir örnek gösterilecektir.
1.1. Banka Nedir?
Bankalar, mevduat toplamak ve kredi kullandırmak veya fon toplamak başta olmak üzere faaliyet gösteren kuruluşlardır. 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’na (BK) göre bankalar, anonim şirket olarak ve tüm payları nama yazılı olarak kurulurlar.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK) madde (m.) 329 hükmüne göre anonim şirket, sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan, borçlarından yalnız malvarlığı ile sorumlu olan şirketlerdir.
TTK anonim şirketlerde bedeli tamamen ödenmiş nama yazılı payların devri konusunda kanunda veya şirket esas sözleşmesinde bir kısıtlama öngörülmedikçe her türlü yolla devir yapılabileceğini hüküm altına almıştır. Hukuki işlemle devrin ciro etmek ve pay senedinin zilyetliğinin geçirilmesi suretiyle yapılacağı belirtilmiştir.
1.2. Bankalarda İzne Tabii Pay Edinim Ve Devirlerine İlişkin Usul Ve Esaslar Nelerdir?
Bankaların kuruluşu ve anonim şirketlerde nama yazılı pay devirlerinin usulünden kısaca bahsettikten sonra BK’na göre izine tabii tutulmuş olan pay edinim ve devirlerinden bahsetmek gerekmektedir. Buna göre BK m.18’de düzenlenen pay edinim ve devirleri Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (kurul) iznine tabiidir.
BK m.18’e göre bir kişinin, doğrudan ve dolaylı payları bankanın sermayesinin yüzde 10, 20, 33 ve 50 barajlarından en az birini aşması sonucu doğuracak pay edinim ve devirleri, tam tersini düşünürsek bu barajlardan en az birinin altına inme sonucu doğuran pay devirleri kurul iznine tabiidir. Yönetim kuruluna veya denetim komitesine üye belirlenmesi imtiyazına sahip pay tesisi, bu payların devri ve ihracı sınır aranmaksızın kurul iznine tabiidir. İzin alınmaksızın gerçekleştirilen veya ortak sayısının 5’ten az olması sonucunu doğuran pay devir ve edinimleri pay defterine kaydedilmeyecektir. Bankanın sermayesinin yüzde 10 ve üzerine sahip tüzel kişilerin paylarının doğrudan veya dolaylı olarak yüzde 10, 20, 33 veya 50 barajlarının aşılması veya altına inilmesi sonucu doğuran devir ve edinimler de kurul iznine tabii tutulmuştur. Ayrıca icra satışı sonucu edinilen paylara ilişkin olarak Bankaların İzne Tabi İşlemleri ve Dolaylı Pay Sahipliğine İlişkin Yönetmeliğin m.11/4 hükmü bu edinimlerin ve borsa üzerinden gerçekleşen edinimlerin de kurul iznine tabii olduğunu bildirmektedir.
1.3. Açıklanan Usul Ve Esasların Amacı Nedir?
Kurul iznine tabii tutulan devirlerde amaç bankanın güvenilir yapısını korumak ve bankaların keyfi yönetim riski altında bulunmalarının önüne geçmektir. Nitekim genel kurulda etkin olabilecek payların kontrolsüz devrinin kurumsal yapıyı bozabileceği gerçeği bilinmektedir. TTK’ya göre azınlık haklarının kullanılması için halka kapalı şirketlerde yüzde 10’luk pay sahipliği gereklidir. Bu nedenle alt barajın yüzde 10 olarak belirlenmiş olması yerinde bir karardır.
Genel kurulda kurumsal yapıyı bozacak ve keyfi kararlar almaya yetecek payların gelişigüzel devredilmesi veya bu paylara dayanan oy haklarının belirli bazı kişilerce denetimden uzak şekilde elde edilmesi sonucu doğuracak durumların önüne geçilmesi gerekmektedir. Nitekim kanun koyucu bu keyfiliği önlemek adına oy hakkı elde dilmesi sonucu doğuracak bazı eylem ve işlemleri kurul denetimine tabii kılmıştır. BK m.18 aynı zamanda oy sözleşmelerinin yapılması veya pay üzerinde rehin hakkı tesis edilmesi halinde de uygulama alanı bulacaktır. Yukarıda açıklandığı üzere maddenin amacı banka yönetiminde kurumsal yapıyı korumak ve keyfi kararların önüne geçmektir.
1.4. İzne Tabii Pay Edinim Ve Devirlerine İlişkin Bir Örnek
18.madde çerçevesinde pay edinim ve devirlerine ilişkin olarak kurulun 8757 sayılı 26/12/2019 tarihli kararı örnek verilebilir. Bu karara göre Yapı ve Kredi Bankası A.Ş. (YKBNK) ve Koç Finansal Hizmetler A.Ş.’nin (KFH) ortaklık yapısındaki değişikliklere ilişkin 5411 sayılı Bankacılık Kanunu (BK) uyarınca kuruma yapılan izin başvurusuna yönelik inceleme ve değerlendirme çerçevesinde; YKBNK sermayesindeki KFH’nin %81,90 oranındaki doğrudan payının %40,95’e düşmesine,YKBNK sermayesindeki UniCredit S.P.A’nın doğrudan payının %0’dan %31,93’e yükselmesine, KFH sermayesindeki UniCredit S.P.A’nın %50 oranındaki doğrudan payının % 0’a düşmesine, KFH sermayesindeki Koç Holding A.Ş.’nin %42,26 oranındaki doğrudan payının %84,53’e yükselmesine, BK 18’inci maddesinin birinci ve altıncı fıkraları uyarınca izin verilmesine karar verilmiştir.
Kaynakça
1. YÜCEL, Özge, “5411 SAYILI BANKACILIK KANUNU İLE İZNE BAĞLANAN PAY EDİNİM VE DEVİRLERİ”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2/1 (2011): 387-416
2. www.bddk.org.tr/ContentBddk/dokuman/mevzuat_0937.pdf
3. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu
4. 5411 sayılı Bankacılık Kanunu
0 Yorum