Modanın Hukuku Mu Olurmuş?
Postmodern tüketim toplumunda adını yavaş yavaş duyduğumuz dev marka savaşlarına ev sahipliği yapan, birçok farklı hukuk disiplinini içinde barındıran Moda Hukuku; moda endüstrisinin haklarını savunma yolculuğunda karşımıza çıkan bir hukuk dalıdır. Fikri Mülkiyet Hukuku başta olmak üzere, Sözleşmeler Hukuku, İş Hukuku, Rekabet Hukuku, Reklam Hukuku ve Uluslararası Ticaret Hukuku gibi birçok hukuk disiplini ile bağlantılı olmakla birlikte henüz yazılı hukuk normlarıyla koruma altına alınmış değildir.
Moda hukuku moda evlerini, tasarımcıları, distribütörleri, üreticileri, mankenlik ajanslarını, perakendecileri, fotoğrafçıları ve kendi markasını kurmaya çalışan yeni girişimcileri oldukça ilgilendiren alanlardan birisidir.
–
Gelişim Süreci
Moda hukukunun tarihi serüveni modanın tarihi kadar eskilere dayanmakta olsa da moda hukukunun ayrı bir hukuk dalı olarak kavramsallaştırılması nispeten yenidir.
- 1800’de ilk defa bir tasarıma marka adı işlendi.
- 2004’te Moda hukuku kavramsal olarak ilk kez dile getirildi (Fransız hukukçu ‘’lüks hukuku’’ isimli eki ‘’Revue Lamy Droit des Affaires’’ adındaki Fransız hukuk dergisinde yayınlandı.).
- 2006’da bir üniversitede ilk defa Moda Hukuku dersi açıldı (Fordham Üniversitesi Hukuk Fakültesi Profesörü Susan Scafidi tarafından ‘’Moda Hukuku’’ dersi verildi.).
- 2010’da Moda Hukuku özelinde ilk eğitim kurumu kuruldu (New York’taki Fordham Üniversitesi bünyesinde Fashion Law Institute kuruldu.).
- 2011’de New York barosu içerisinde moda hukuku komitesi oluşturuldu.
- 2012’de Moda hukuku ensitütüsü Türkiye’de kuruldu (Erdem Eren tarafından Moda Hukuku Ensitüsü kuruldu.).
- 2021’de birçok metropolde moda hukuku eğitim ağı oluşturuldu.
Türkiye’de Moda Hukukunun temelleri 2012 yılında ilk ve hâlâ tek olarak varlığını sürdüren ve Erdem Eren tarafından kurulmuş olan Moda Hukuku Enstitüsü sayesinde atılmış olup Enstitü bugün Türkiye’de Moda Hukuku alanında kapsamlı bir eğitim veren ve bu alınan eğitimler sonucunda öğrencilerine yurtdışında staj imkanı sağlayan bir kurum olarak günümüzde de devamlılığını sürdürmektedir.
–
Moda Avukatı Olmak
Gün geçtikçe büyüyen moda sektöründe bir marka kurmak amacıyla yola çıkan veya mevcut markasını uluslararası platformlara taşımak isteyen moda sektörünün aktörlerinin küreselleşen moda endüstrisinde doğru atılımlar gerçekleştirebilmeleri için moda değer zincirinin birçok aşamasında moda sektörünün dinamiklerini iyi bilen hukukçuların desteğine ihtiyaçları vardır.
Moda avukatları; sözleşmelerin hazırlanması ve pazarlık edilmesinden, ticari marka, telif hakkı ve diğer fikri mülkiyet konularının ele alınmasına ve hafifletilmesine kadar çok çeşitli görevleri yerine getirir. Moda avukatı müşterilere moda, tekstil, konfeksiyon, lüks, ayakkabı, kuyumculuk ve kozmetik endüstrilerinin karşılaştığı yasal konular hakkında tavsiyelerde bulunur. Gamı lisanslama, satın alma, dağıtım ve franchising anlaşmalarından fikri mülkiyet, istihdam ve iş ilişkisi ile ilgili konulara yönlendirir. Bunlar güvenlik, sürdürülebilirlik ve tüketiciyi koruma konularını içerir. Şirketler, emlak, vergi ve ticaret hukukunun çeşitli yönleri de ortaya çıkmaktadır. Ticari varlıkları oluşturma ve çözme ve marka geliştirme ve koruma konusunda danışmanlık yapmaktan sorumludurlar.
–
Moda Hukukunu Konu Alan Bazı Davalar
Teorik olarak Moda Hukuku hakkında birkaç bilgi edindiğimize göre bizi heyecanlandıran kısım olan, dev markaların açmış olduğu veya kendilerine açılmış olan her yıl onlarca moda endüstrisinin temel taşlarını yerinden oynatan milyonlarca dolarlık davalarda verdikleri hukuk mücadelelerine bakalım.
- Kırmızı Taban Savaşları
“İngiliz modacı Christian Louboutin, patenti kendisine ait olan kırmızı tabanlı ayakkabılarını taklit ettiği gerekçesiyle Fransız moda devi Yves Saint Lorent’e açtığı temyiz davasını kazandı. 2011 yılında YSL’i kendi tasarladığı kırmızı tabanlı ayakkabıları satarak haksız kazanç elde ettiğini savunan Louboutin, kaybettiği davanın ardından gittiği 1 milyon dolarlık temyiz mahkemesinde kazanan taraf olmayı başardı. 2011 yılında ABD’nin New York kentinde görülen mahkemede, yargıcın, “Renkler tek bir modacının tekelinde olamaz” hükmünün ardından yenilgiyi kabul etmeyen Louboutin, bütün ürünlerinde kullandığı kırmızı renkli tabanın diğer ayakkabılardan ayrılmasını sağlayan bir ‘marka imzası’ olduğunu kabul ettirmiş oldu.”
–
- Üç Çizgi Kararı
“Tesla Şirketi ’nin Tesla Model 3 isimli otomobil için belirlediği logoyu kendi logosuna benzeten Adidas, Amerikan Patent ve Ticari Marka Departmanı (USPTO)‘na Tesla’yı ihbar ettikten sonra, firmaya departman aracılığı ile ihtar çekmiştir. Bunun sonucunda Tesla Model 3 rakamla yazılarak piyasaya sürülmüştür.”
–
- Mağaza Konsepti
Renklerin, hatta bazen sadece çizimlerin kullanılmasının yanı sıra mağaza görüntüsünün kopyalanması ile de uyuşmazlıklar ortaya çıkabiliyor.
“Yves Saint Lauren, Zadig Voltaire’ mağaza konseptlerini taklit ettikleri gerekçesiyle Paris’te dava açtı. YSL’nin iddiasına göre Zadig Voltaire markası, Champs-Elysees’deki iki mağazasında YSL’nin Avenue Montaigne’deki konseptinin aynısını kullandı. Fikri haklarını ihlal edildiği gerekçesiyle mahkemeye başvuran YSL’nin ‘görsel konsepte tecavüz davası’ Paris Fashion Week öncesinde sonuçlandı.Mahkeme YSL’ni haksız bularak söz konusu markanın Zadig Voltaire’e 300.000 Euro ödemesini ve bununla birlikte yaklaşık 100.000 Euro tutan mahkeme masraflarının da YSL tarafından karşılanmasına karar verdi.”
–
- İpek Irgıt (Kiini) -Victoria’s Secret Davası
“Kiini markasının kurucusu İpek Irgıt 2015 yılında markanın imzası haline gelen kanaviçe bikini modelini taklit ettiği gerekçesiyle Victoria’s Secret’e dava açmıştı. Geçtiğimiz günlerde iki marka aralarında anlaşmaya vardılar. Anlaşmanın şartları gizli tutuldu ancak davada istenen tazminatın 150.000$ olduğu biliniyordu.”
–
- Wildfox – H&M
“Los Angeles merkezli moda markası Wildfox, marka hakkına tecavüz ettiği gerekçesiyle H&M’e dava açtı. Wildfox’a göre H&M, özellikle “Toronto Wildfox” yazılı bir sweatshirt tasarımı ile WILDFOX markasının haklarını ihlal etti. Ancak H&M savunmasında, “Wildfox” un adını rastgele olarak Toronto merkezli hayali bir takımın adı olarak seçtiklerini iddia etti. Bununla birlikte, Wildfox, şikayetinde H&M tarafından satılan sweatshirt’ün tüketiciler için kafa karıştırıcı olduğunu belirtti ve H&M’in söz konusu ürün fotoğrafını Instagram üzerinden paylaşan birçok müşterinin Wildfox’u etiketlediğini bu duruma örnek olarak gösterdi. Wildfox, mahkemeden, hak ihlali oluşturan ürünlerin imha edilmesini ve ürünlerin satışından elde edilen tüm kazancın kendilerine verilmesini istiyor.”
Sonuç olarak her geçen gün gelişen kendine has gereksinimleri ve parametreleri olan Moda Hukuku geleceğin hukuk alanları arasında yer alacak ve global düşünebilen hukukçuların uzun yıllar uğrak noktası olacaktır.
–
Kaynakça
[zombify_post]
0 Yorum