Hukuk Ekonomi İlişkisi ve Rekabetin Korunması

Giriş

Hukuk, insanların toplu bir şekilde yaşamaya başlamasından itibaren toplumsal ilişkileri düzenlemek için var olan bir sistemdir.

Ekonomi ise insanların yerleşik hayata geçmeye başlamasından itibaren ilk başta takas usulüyle daha sonraki dönemlerde ise paranın icadı ile varlık göstermeye devam etmiştir.

A. Hukuk Ekonomi İlişkisi

Hukuk nasıl ki insanların bir arada huzurlu ve güvenli bir ortamda yaşamasını amaçlayan bir gereklilik arz ediyorsa ekonomi de insanların yaşamlarını idame ettirebilmelerini sağlayan ihtiyaçlara ulaşabilmeleri için bir gereklilik arz etmektedir

Ekonomik refah ve ekonomik refahın topluma yayılmasında hukuk ve ekonominin birlikte hareket etmesi gerekir. Hayatı düzenlemeye çalışan hukuk sistemleri ile hayatın temelini oluşturan ihtiyaçların üretimi, dağıtımı ve tüketimini kapsayan ekonomi arasında bir bağ vardır. Çünkü hem hukuk hem de ekonomi insanlar arasındaki ilişkiyi konu edinmektedir. Hukuk bireyin hak ve yükümlülüklerini belirlerken, ekonomi bireyin ihtiyaçlarına yönelik tutumunu belirler. Her ikisi de bireyin toplumdaki konumunu belirlemeye ve sosyal ilişkilerini geliştirmeye yardımcı olur. Nitekim bireyin kendi çabalarıyla oluşturduğu ve ekonomik bir karşılığı olan değerler bir yandan ekonomik sistem içinde kişisel veya toplumsal ihtiyaçları karşılarken diğer yandan üretilen ürünlere ve bu ekonomik sistemin sonuçlarına göre borç ilişkileri ve haklar düzenlemektedir.

Ekonominin inceleme alanına giren mallar aynı zamanda hukuku da ilgilendirir. Bunun yanı sıra hukuk kapsamındaki mallarla ilgili var olan hak ve yükümlülükler malların ekonomik değerine de bağlıdır. Dolayısıyla bir malın ekonomik değeri, hukuki bir durumun varlığını gerektirmektedir.

B. Rekabetin Korunması

Rekabetin korunması, ekonominin bir düzen içinde gelişmesi ve varlığını sürdürebilmesi için gerekli olan konular arasında yer almaktadır. Serbest piyasa ekonomisinin toplumsal refah düzeyini arttırabilmesi için rekabetçi bir ortam gereklidir. Fakat serbest piyasanın işleyişi, rekabeti zayıflatacak ve eksik rekabete yol açacak biçimde olabilmektedir. Tam da bu noktada hukuk devreye girer. Hukukun buradaki görevi, yasal düzenlemeler ile piyasada eşit rekabet ortamını sağlamak ve korumaktır.

Ne var ki tam rekabet piyasasını sağlamak kolay değildir, hatta bir ütopya olarak değerlendirilebilir. Fakat son yıllarda e-ticaretin popülerleşmesiyle birlikte, bunda pandemi koşullarının da önemli bir etkisi bulunmakta, bu durum olumlu yönde seyir izlemeye başlamıştır. Mahfi Eğilmez’in “Tam Rekabet Piyasası Hayalden Gerçeğe Dönüşüyor” adlı yazısında da bunu görmek mümkündür. Kendisi bu ortamın sağlanmasının belirli kriterler ile gerçekleşebileceğini ve bu kriterlerin birçoğunun da e-ticaret sayesinde gerçekleşebileceğini belirtmektedir.

Mahfi Eğilmez’in dile getirdiği gibi e-ticaretin yaygınlaşmaya başlamasıyla birlikte rekabet ortamında bir eşitliğin söz konusu olmaya başladığını görebiliyoruz. Bu durum hem üretici hem de tüketici açısından memnuniyetle karşılanan bir hal alıyor.

Peki hukukun buradaki görevi nedir?

Her sektörde olduğu gibi bu sektörde de birtakım hilelere başvurulduğu aşikâr. Bunun en bariz örneği ise pandemi döneminin başlarında yaşandı. İnsanlar pandeminin vermiş olduğu korkuyla birlikte birçok alışverişini internetten yapmaya başladı ve piyasada daha önce olmadığı kadar maske, dezenfektan gibi virüse karşı koruma sağlayan ürünler için bir talep yoğunluğu oluştu. Bazı satıcılar da bu kaostan istifade etmek adına ürünlere fahiş fiyatlar biçtiler. İşte tam bu noktada hukuk devreye girdi ve bu şekilde kar gütmeye çalışan şirket veya şahıslara karşı bir yaptırım uygulandı. Bu sayede piyasa kontrol altına alındı ve haksız rekabetin önüne geçildi.

C. Değerlendirme

Sonuç olarak, ekonomi ve hukuk pekçok alanda birlikte hareket etmektedir. Bu alanlarda rekabetin korunması adına hukuk vasıtasıyla çeşitli kurallar belirlenmesi ve uyulmadığı takdirde müeyyide yoluyla piyasanın kontrol altında tutulması gerekmektedir.

Kaynakça

• http://www.ankarabarosu.org.tr/siteler/ankarabarosu/tekmakale/2008-4/7.pdf
• https://www.mahfiegilmez.com/2019/08/tam-rekabet-piyasas-hayalden-gercege.html