Hukuk fakültesinden mezun olduktan sonra çoğu insanın tercih ettiği avukatlık mesleğinin yanında bu meslekle bağlantılı, henüz yeni diyebileceğimiz birtakım meslekler de bulunmaktadır. Arabuluculuk, marka vekilliği, uzlaştırmacı, bilirkişilik gibi mesleklerde avukatlık mesleğinin yanında icap edilebilir. Yazımızın devamında kısaca bunlara değinmek istiyorum.
–
Arabuluculuk Nedir?
Alternatif barışçıl çözüm yollarından biri olan arabuluculuk sistemi, 2012 tarihinde yürürlüğe giren 6235 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu ile uygulanmaya başlanmıştır.
Arabuluculuk; taraflar arasında hukuki uyuşmazlığı mahkemeye başvurmadan önce veya dava açıldıktan sonra tarafsız, önyargıdan uzak ve arabuluculuk eğitimi almış 3. kişinin desteğiyle çözüme ulaşma olarak değerlendirilebilir.
Arabulucu Kimdir? Nasıl Olunur?
Arabulucu sistematik teknikler uygulayarak görüşmeler ve müzakerelerde bulunmak amacıyla tarafları bir araya getiren birbirlerini anlamalarını, uyuşmazlığı kendi aralarında çözmelerini ve iletişim kurmalarını sağlayan tarafsız 3. kişidir. Arabuluculuk bir karar merci olmamakla birlikte bir öneride de bulunmaz. Arabulucu taraflar arasında asıl uyuşmazlığı ve tarafların menfaatlerini tespit ederek bu konularda tartışmalarını ve çözüm bulmalarını sağlar. Arabulucu olabilmek için kanunda verilen bazı şartları taşımak gerekmektedir. Nedir bunlar?
- Türk vatandaşı olmak,
- Hukuk fakültesinden mezun olmak,
- Kasten işlenen suçlardan mahkum olmamak,
- Mesleğinde en az 5 yıllık kıdeme sahip olmak,
- Arabuluculuk eğitimini tamamlamak ve arabuluculuk sınavlarında başarılı olmak gerekir.
Arabuluculuk eğitimi, toplamda 84 saat teorik ve pratik ders olmak üzere üniversitelerin bünyesinde sunulur. Devam zorunluluğu bulunan bir eğitimdir. Eğitimin sonunda verilen sertifika ile arabuluculuk sınavına başvurulur.
Arabuluculuk sınavı yazılı ve sözlü olmak üzere iki aşamalıdır. İlk aşama olan yazılı sınavda eğitime dair sorular sorulur. Adayların yazılı sınavda başarılı olması halinde sözlü mülakata hak kazanırlar. İkinci aşama olan sözlü mülakatta adaya bir dava veriliyor. Sınavdan önce aday olayı okuyarak, bu durum gerçekten yaşanmış gibi çözümler üretmeye çalışır. Jüri karşısına çıktığında ise olay gerçek ve davayı yönetiyor gibi davranarak çözüm önerilerini jüriye sunuyor. Mülakatlardaki jüri heyetleri genellikle yargıçlardan ve avukatlardan oluşuyor. Mülakat sırasında adaya, kendisine verilen davanın arabulucu işlemi ile çözülüp çözülemeyeceğini soruyor. Eğer verilen dava arabuluculuk yöntemine uygunsa, adaydan bunun nasıl çözülmesi gerektiğinin, örneklerle açıklaması isteniyor. Eğer aday mülakatta akılcı çözümler ile davayı çözebildiğini gösterdiyse, arabuluculuk sınavından başarılı bir puan alabiliyor.
–
Arabuluculuğun Yararları Nelerdir?
- Mahkemenin iş yükünü azaltır ve davanın karara bağlanma süresi azalır.
- Yargısal çözüm daha pahalı bir yolken arabuluculuk ile daha az masrafla halledilebilir.
- Dava yolunda alenilik esasken arabuluculuk güvenilir ve gizlidir. Yargısal çözüm yolu esnek değildir kesin kurallara bağlıdır. Ancak arabuluculukta tarafların anlaştığı yöntem esastır.
- Başkaca bir usul kararlaştırılmadıkça arabulucu taraflar tarafından seçilir.
- Taraflar uyuşmazlıkları kendileri çözdüklerinden ötürü dostane bir şekilde ilişkilerini sürdürebilirler.
- Arabuluculuğa başvurulmasıyla mahkeme hakkını taraflar kaybetmezler.
–
Marka ve Patent Vekili Nasıl Olunur?
Marka ve patent vekilliği iki ayrı uzmanlık alanıdır. Marka vekilleri de patent vekilleri de sınai mülkiyet alanında yer alan hakların korunması konusunda başvuru sahiplerinin adına işlem yapma yetkisine sahiptir.
İlk kez 1994 yılında Türk Patent Enstitüsü’nün kuruluş ve görevleri ile ilgili 544 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile ülkemizde marka ve patent vekilliği yasal bir statü kazandı. 2017 yılında 6769 sayılı kanunun yürürlüğe girmesiyle marka ve patent vekilliği ile ilgili Disiplin hükümleri getirildi.
Marka vekilleri marka, coğrafi işaret ve tasarım konularında danışmanlık yapma ve bu konularda Türk Patent Kurumu nezdinde başvuru sahipleri adına işlem yapma yetisine sahip gerçek ya da tüzel kişilerdir.
Patent vekilleri ise patent, faydalı model, tasarım ve entegre devre topoğrafyaları konularında danışmanlık yapma ve bu konularda Türk Patent Kurumu nezdinde başvuru sahipleri adına işlem yapma yetkisinde olan gerçek veya tüzel kişilerdir.
–
Marka veya Patent Vekili Olmanın Şartları Nelerdir?
Marka ve Patent vekili olabilmek için kanunda belirtilen birtakım özelliklere sahip olmak gerekmektedir. Gerçek kişi olan vekillerin şu şartları taşıması gerekmektedir:
- Türk vatandaşı olmak,
- Fiil ehliyetine sahip olmak,
- Türkiye’de ikamet etmek,
- Yüz kızartıcı suçtan mahkûmiyet almamış olmak,
- Dört yıllık lisans eğitimini tamamlamış olmak ve
- Türk Patent Kurumu’nun belirlediği miktarda mesleki sorumluluk sigortasını yatırmış olmaktır.
Marka – Patent Vekilliği Sınavları
Marka vekilleri de patent vekilleri de öncelikle Türk Patent Kurumu tarafından düzenlenen marka vekili ya da patent vekili yeterlilik sınavına girerek yeterli puanı almak zorundadır.
Vekil yeterlilik sınavı Ankara’da Türk Marka ve Patent Kurumu tarafından iki yılda bir yapılır.
Yapılan bu sınav bilgiye ve tecrübeye dayandığı için oldukça zor bir sınavdır. Sınav iki aşamalı olarak yapılmaktadır.
Adaylar isterlerse bu sınavların ikisine, ya da sadece Marka veya Patent sınavına girebilirler.
Marka veya Patent vekili olabilmek için lisans alanlarında sınırlamaya gidilmemiştir. Dört yıllık lisans eğitimini tamamlayan herkes diğer şartları da taşımaları halinde vekillik sıfatına sahip olabileceklerdir.
Her ne kadar vekillik yapabilmek için belirli bir lisans diploması belirtilmemişse de hukuk fakültesi mezunlarının bu sınavlara taleplerinin daha çok olduğu görülmektedir. Zira marka ve patent başvuruları ile bağlantılı birçok yargılama konusu ortaya çıkabilmektedir.
–
Yetkisiz Marka / Patent Vekilleri
Vekillerle ilgili birtakım disiplin kuralları kanunda düzenlenmiştir. Ancak vekil sıfatına sahip olmayan kişilerin marka ya da patent vekiliymiş gibi hizmet vermelerine karşı yaptırımlar şu an için yetersizdir.
Marka ve Patent Vekillerinin, sınavı kazandıktan sonra sicile kayıt olmaları gerektiğinden, başvuru sahipleri öncelikle Türk Patent Kurumu’ndan, belirlediği vekilin sicile kayıtlı olup olmadığını kontrol etmesi gerekir.
Vekilin sorumluluklarının ve yetkilerinin herkesçe bilinmesi halinde sınai mülkiyet haklarının etkin bir biçimde korunması gerçekleşmiş olacaktır.
–
Uzlaştırmacı Kimdir, Nasıl Olunur?
Ceza Muhakemesi Kanunu’nda belirtilen alternatif uyuşmazlık yöntemlerinden birisi “Uzlaştırma Kurumudur”. Aşağıda detaylarını paylaşacağımız uzlaştırma görüşmeleri sicile kayıtlı ve uzlaştırma bürosu tarafından atanan Uzlaştırmacılar tarafından yürütülmektedir.
Mevzuatta yer alan tanıma göre Uzlaştırmacı; şüpheli veya sanık ile mağdur veya suçtan zarar gören arasında uzlaştırma müzakerelerini yöneten, cumhuriyet savcısı onayıyla görevli avukat veya hukuk öğrenimi görmüş kişilerdir.
–
Uzlaştırmacı Eğitimine Kimler Başvurabilir?
Uzlaştırmacı olabilmek için hukuk öğrenimi görmüş kişiler olmak gerekmektedir. Ancak hukuk öğrenimi görmüş kişilerden kastedilen sadece üniversitelerin hukuk fakültesi mezunları değildir. Bunun yanı sıra üniversitelerin siyasal bilgiler fakültesi, iktisadi ve idari bilimler fakültesi, iktisat fakültesi ve işletme fakültesi mezunlarından, müfredatında; anayasa hukuku, ceza genel hukuku, ceza özel hukuku, ceza muhakemesi hukuku, hukuk başlangıcı/hukuka giriş/hukukun temel kavramları/temel hukuk, ticaret hukuku, iş hukuku, borçlar hukuku derslerinden en az ikisini başarılı olarak görmüş olanlar başvurabilmektedir.
2 yıllık ön lisans öğrenimini görenler hukuk derslerinde başarılı olsalar bile Uzlaştırmacı olamazlar. En az 4 yıllık lisans eğitimini tamamlamış mezunlar Uzlaştırmacı adayı olabilmektedir.
İlgili üniversiteler ve kurumlar tarafından verilecek olan eğitim dersleri 36 saat teorik 12 saat uygulamalı olarak yapılır. Bu derslere katılım zorunludur. Eğitimin başarıyla tamamlanmasıyla kurum tarafından sertifika verilmektedir. Bu sertifikayı alan kişiler Uzlaştırmacı sınavına girmeye hak kazanmaktadırlar. Hukuk fakültesi mezunu avukatlık ruhsatını aldıktan sonra bu sınavlara başvurup uzlaştırmacı olabilir. Arabulucuktaki gibi 5 yıllık bir meslek deneyimi aranmamaktadır.
Sınavda başarılı olan kişilerin Uzlaştırmacı Siciline kayıt olmaları gerekmektedir. Sicile kayıt için mevzuatta birtakım şartlar aranmaktadır. Bu şartlar:
- Türk vatandaşı olmak,
- Fiil ehliyetine sahip olmak,
- Yüz kızartıcı suç işlememiş olmak,
- Kasten işlenmiş bir suçtan mahkûm olmamak,
- Avukatlar yönünden baroya kayıtlı olmak,
- Uzlaştırma sınavında başarılı olmaktır.
Şartları sağlayan kişiler sicile kayıt olup cumhuriyet savcılığından uzlaştırmacı kartı alırlar. Sicile kayıt olan uzlaştırmacılara merkez veya ilçe adliyelerden dosyalar atanır ve uzlaştırma süreci başlar.
Peki Uzlaştırma Süreci Nasıl İşler?
Cumhuriyet savcısı suçun uzlaştırma kapsamında olup olmadığını tespit edip eğer bu kapsamdaysa dosyayı uzlaştırma bürosuna gönderir. Uzlaştırmaya tabi bir suçun uzlaştırma bürosuna gönderilmemesi bozma sebebidir.
Hukukta alternatif uyuşmazlık çözüm yollarından biri olan uzlaştırmacılık sürecinde taraflarla görüşme sağlandıktan sonra 30 gün içerisinde sürecin olumlu ya da olumsuz olarak neticelendirilmesi gerekmektedir. Bu süre Cumhuriyet savcısının onayı ile en fazla 20 gün uzatılabilir.
Uzlaşmanın sağlanması halinde suç nedeni ile tazminat davası açılamaz. Uzlaştırma neticesinde verilen karar adli sicil kaydına işlemez.
Uzlaştırma kurumunun hem faile hem de mağdura yönelik faydaları bulunmaktadır.
–
Uzlaştırma’nın Fail Bakımından Faydaları Nelerdir?
Fail devlete karşı değil şahsen mağdura karşı sorumlu olur ve fiilinin gerekçesini açıklama ve özür dileme imkânı bulur.
Failin yeniden suç işleme ihtimali azalır. İlk kez suç işleyen kişilere ceza ve sabıka kaydı tutulmadan meselenin çözülmesine ve toplum içinde suçlu damgasını yemeden hayatına devam etme imkânı sağlanmış olur.
Failin infaz kurumuna girmesini engeller ve kurumda diğer suçlulardan etkilenerek tahliye sonrasında yeniden suç işleme ihtimalini önler.
–
Uzlaştırmanın Mağdur Bakımından Faydaları Nelerdir?
Mağdura özür dilenmesini isteme veya belirlenecek edim ile maddi/manevi zararının tazminini sağlama fırsatını sunar.
Tazminatın gerçekten ödenme şansı artar.
Uzun süreli yargılama boyunca mahkemeye gidilmemesini sağlar.
Taraflarda adaletin yerine geldiği duygusunun tesis edilmesine katkı sunar.
–
Hangi Suçlar Uzlaştırma Kapsamına Girmektedir?
Uzlaştırma kapsamına giren suçlar CMK m. 253’te verilmiştir. Soruşturması ve kovuşturması şikâyete bağlı suçlar ve ceza kanununda yer alan bazı suçlar uzlaştırma kapsamına girmektedir. Nedir bu suçlar?
Kasten yaralama, Taksirle yaralama, Konut dokunulmazlığının ihlali, Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması, Ticari sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgelerin açıklanması, Tehdit suçu, Hırsızlık Suçu, Dolandırıcılık suçu.
Uzlaştırmanın dolaylı yoldan adalet sistemine hizmet eden bir amacı bulunmakla birlikte bir bakıma hâkimin de iş yoğunluğunu azaltır. Arabuluculuk, uzlaştırma gibi alternatif çözüm yolları hem yargı süreci hızlandırıp hem de suça karşı salt bir ceza uygulamak yerine zararın giderilmesini sağlamaktadır. Bu çözüm yollarının Türkiye’de var olması yakın bir zamanda gerçekleştiği için çok daha fazla önem verilip insanlara tanıtılması amaçlanmalıdır.
–
Bilirkişi Kimdir?
Herkeste merak uyandıran bir müessese; bilirkişi nedir?
Bilirkişi; çözümü özel teknik bilgi gereken hallerde oy ve görüşünü sözlü ya da yazılı olarak mahkemeye vermesi için kendisine başvurulan gerçek veya özel hukuk tüzel kişisidir. Hakim mahkemenin en yetkin kişisidir. Fakat bazı gerekli durumlarda hukuk dışında bir bilgiye ihtiyaç duyulduğunda mahkeme uzman kişinin bilgisine başvurur. Başvurulan müessese bilirkişidir.
–
Bilirkişi Olabilmenin Şartları Nelerdir?
6754 sayılı Bilirkişilik Kanunu’nda bilirkişi olabilmenin şartları sayılmıştır. Peki nedir bunlar?
- Yüz kızartıcı ve terör örgütleriyle bağlantılı bir suç işlememiş olmak.
- Daha önce kendi isteği dışında bilirkişilik sicilinden çıkarılmamış olmak.
- Disiplin yönünden meslekten veya memuriyetten çıkarılmamış ya da sanat icrasından veya mesleki faaliyetten geçici ya da sürekli olarak yasaklanmamış olmak.
- Başka bir bölge kurulunun listesine kayıtlı olmamak.
- Bilirkişilik temel eğitimini tamamlamak.
- Bilirkişilik yapacağı uzmanlık alanında en az beş yıl fiilen çalışmış olmak ya da daha fazla çalışma süresi belirlenmiş ise bu süre kadar fiilen çalışmış olmak.
- Meslek mensubu olarak görev yapabilmek için mevzuat tarafından aranan şartları haiz olmak ve mesleğini yapabilmek için gerekli olan uzmanlık alanını gösteren diploma, mesleki yeterlilik belgesi, uzmanlık belgesi veya benzeri belgeye sahip olmak.
- Bilirkişilik temel ve alt uzmanlık alanlarına göre belirlenen yeterlilik koşullarını taşımak.
Hukuk öğrenimi görmüş kişiler, hukuk alanı dışında ayrı bir uzmanlığa sahip olduğunu ve belgelendirmediği takdirde, bilirkişilik siciline ve listesine kaydedilemez.
6754 sayılı kanunla bilirkişiliğe başvuru için öncesinde eğitim alınması zorunlu hale getirilmiştir. Temel eğitim 18 saati teorik 6 saati uygulamalı olacak şekilde en az 24 saat eğitim verilip katılımın zorunlu olması şartı aranmıştır. Daire başkanlığınca onaylanan kurumlarda eğitim verilmektedir. Türkiye Adalet Akademisi, Adli Tıp Kurumu, Türkiye Barolar Birliği ve barolar, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği ve bağlı odalar, Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği ve bağlı odalar, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu ve esnaf ve sanatkârlar odaları birlikleri ile Türk Tabipleri Birliği ve bağlı odalar tarafından verilebilir.
Gerekli şartları sağlayan adaylar Adalet Bakanlığınca duyurulan tarihlerde gerekli yerlere istenilen belgelerle birlikte başvurması gerekmektedir.
–
Kaynakça
- https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/06/20180602-1.htm
- https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/08/20170803-2.htm
- https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/08/20170805-4.htm
- https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/06/20150627-3.htm
[zombify_post]
0 Yorum