Türk hukukunda tanımlanan malvarlığı kişinin parayla ölçülebilen hak ve borçlarının bütününü kapsamaktadır. Dijital platformlarda kurulan hukuki ilişkilerin yapısı ve sonuçlarının bir görünüm şekli olarak karşımıza çıkan dijital malvarlığı ise, maddi değeri olsun ya da olmasın sanal ortamda varlık gösteren haklar, borçlar, elektronik veriler ve hukuki vaziyetleri içine almaktadır. Sanal devrim ile hayatımıza giren dijital malvarlığının klasik malvarlığından çok daha farklı bir niteliğe sahip olması mirasçılara intikal ederek mirasa konu olup olamayacağı hususuna ilişkin belirsizlikleri de beraberinde getirmektedir. Bu bağlamda dijital malvarlığının miras hukuku üzerindeki muhtemel etkilerini inceleme zorunluluğu doğmuştur.
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu (TMK) uyarınca miras bırakanın dijital ortamdaki hakları açıkça hüküm altına alınmamış olsa da Antalya Bölge Adliye Mahkemesi yakın zamanda verdiği bir kararında, “sosyal medya hesaplarının ve dijital para cüzdanlarının bağlı olduğu elektronik posta hesaplarının da artık kişisel kullanımı aşıp ticari değeri olan dijital mal varlığı kapsamına girmeye başladığını” ifade ederek dijital kimliğin ve bu kimlik ile oluşturulan hesapların da artık malvarlığı unsuru haline geldiğini ve mirasçılara intikal etmesi gerektiğini açıkça kabul etmiştir. Ancak henüz yasal zeminde bir düzenlemeye gidilmemiş olan bu hususta kişilerin dijital hesapları kullanım amaçlarına göre bir ayrım yapmak yerinde olacaktır. Öyle ki, kişiler dijital platformlardaki hesaplarını hem sosyalleşmek hem de ticaret yapmak amacıyla kullanmaktadır. Bu şekilde dijital hesapların kullanım amaçlarına göre farklılaşması, bu hesapların miras yoluyla intikali hususunda önem arz etmektedir. Bilhassa salt iletişim amaçlı kullanılan hesapların ölen kişinin bu hesaplara yönelik herhangi bir irade beyanında bulunmamış olması halinde özel anı niteliği taşıyan bir eşya olarak kabul edilmesi ve TMK m. 653 hükmü kapsamında değerlendirilerek kanuni mirasçılara intikalinin sağlanması mümkün görünmektedir.
Konuyla ilgili kararında Alman Federal Mahkemesi de sosyal medya hesabında yer alan bilgi ve yazışmaların, günlükler ve kişisel mektuplar gibi değerlendirilerek mirasçılara intikal etmesi gerektiğini belirtmiştir. Ancak belirtmek gerekir ki, Federal Mahkeme sosyal medya hesabının mirasçılara intikaliyle hak sahiplerinin hesaba erişiminin engellenemeyeceğini ifade ederken kullanıcı hesabının etkin şekilde kullanımının yalnızca miras bırakanın şahsına bağlı bir hak olduğunu ve miras bırakanın ölümüyle ortadan kalktığını da karara bağlamıştır. Nitekim kişisel verilerin korunması, aktarımı ve işlenmesini konu edinen dijital hesapların kullanımına ilişkin sözleşmeler kişiye özgü olarak yapılmaktadır. Bu nedenle bu hesapların etkin olarak kullanımının mirasçılara intikali hukukumuz açısından da mümkün görünmemektedir. Zira mevcut hukuk sistemimizde şahsa sıkı sıkıya bağlı hakların mirasçılara intikali söz konusu değildir.
Bu bağlamda değerlendirdiğimizde ticari amaçla kullanılan sosyal medya hesaplarının da hesap sahibinin ölümünden sonra miras yoluyla intikalinin mümkün olacağı şüphesizdir. Ancak sosyal medya hesabı sahibinin şahsi yeteneklerini ön plana çıkararak kazanç elde ettiği durumlarda, mirasçıların bu hesabı sahibi gibi kullanmayacağının da kabulü gerekmektedir.
Sonuç olarak; her ne kadar dijital platformdaki hesapların kişilerin malvarlığı değerleri içerisine alınması mümkün olsa da mirasla intikale elverişli olması noktasında hesabın kullanım hakkının, münhasıran kullanıcı hesap sahibine ait olduğu göz ardı edilmemelidir. Bu bağlamda söz konusu hesapların etkin olarak kullanımı suretiyle fotoğraf, yazı, müzik gibi verilerin paylaşımı ve bilhassa üçüncü kişilerle bu hesaplar aracılığıyla iletişim kurulması kişiye sıkı sıkıya bağlı haklar kapsamında yer alıp bu hakların intikali mümkün gözükmemektedir. Bu sebeple her ne kadar sosyal medya hesaplarındaki verilerin mirasla intikale elverişli olduğu kabul görse de bu durumun mirasçılara hesapların etkin kullanımı gibi sınırsız imkanlar getirmeyeceği de unutulmamalıdır.
–
Kaynakça
- https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1271661
- http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2020-146-1895
- https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/599861
- http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2019-142-1849
0 Yorum