5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nda Türk vatandaşlığının kazanılmasına ilişkin usul ve esaslar bulunmaktadır. Türk vatandaşlığı, doğum ile veya sonradan kazanılır. Türk vatandaşlığının kazanılmasına ve kaybına dair işlemler yurt içinde bakanlık, yurt dışında ise dış temsilcilikler tarafından yürütülür.
–
Doğumla Kazanılan Türk Vatandaşlığı
Türk vatandaşlığı doğum ile soy bağı veya doğum yeri esasına göre kendiliğinden kazanılmaktadır. Soy bağından kaynaklanan Türk vatandaşlığı üç farklı durumda kazanılır:
- Türkiye sınırları içinde veya dışında Türk vatandaşı ana veya babadan evlilik birliği içinde doğan kişi,
- Türk vatandaşı ana ve yabancı babadan evlilik birliği dışında doğan kişi,
- Türk vatandaşı baba ve yabancı anadan evlilik birliği dışında doğan kişi ise soy bağı kurulmasını sağlayan usul ve esasların yerine getirilmesi halinde, Türk vatandaşlığı kazanır.
Doğum yeri sebebiyle doğum ile kazanılan Türk vatandaşlığı iki farklı durumda kazanılır:
- Türkiye’de doğan ve yabancı ana ve babasından dolayı doğumla herhangi bir ülkenin vatandaşlığını kazanamayan çocuk, doğumdan itibaren Türk vatandaşıdır.
- Türkiye’de bulunmuş çocuk aksi sabit olmadıkça Türkiye’de doğmuş sayılır.
Ayrıca tahmin edildiği üzere Türk ana ve babanın evlilik birliği içerisinde Türkiye sınırları içerisinde doğan çocuk Türk vatandaşlığını kendiliğinden kazanmaktadır.
–
Sonradan Kazanılan Türk Vatandaşlığı
Sonradan kazanılan Türk vatandaşlığı, doğumla kazanılmayıp kişilerin yaşam koşullarından dolayı yetkili makam kararı, evlat edinilme ya da seçme hakkının kullanılması ile gerçekleşmektedir.
–
1- Yetkili Makam Kararı ile Türk Vatandaşlığının Kazanılması
Türk vatandaşı olmak isteyen kişi, belirli koşulları taşıması koşuluyla yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığı kazanabilir. Yetkili makam kararı ile sonradan kazanılacak Türk vatandaşlığı konusunda uygulanacak temel ilke ve esaslar ilgili kurum ve kuruluşların da görüşleri alınarak Bakanlık tarafından belirlenmektedir. Bu durum, koşulları sağlayan herkesin mutlak olarak Türk vatandaşlığı kazanabileceği anlamına gelmez.
Başvuru için aranan şartlar şunlardır:
- Kendi millî kanununa, vatansız ise Türk kanunlarına göre ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmak,
- Başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye’de kesintisiz beş yıl ikamet etmek,
- Türkiye’de yerleşmeye karar verdiğini davranışları ile teyit etmek,
- Genel sağlık bakımından tehlike teşkil eden bir hastalığı bulunmamak,
- İyi ahlak sahibi olmak,
- Yeteri kadar Türkçe konuşabilmek,
- Türkiye’de kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçimini sağlayacak gelire veya mesleğe sahip olmak,
- Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartları aranır.
Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancıların başvuru için gerekli şartları taşıyıp taşımadıklarının tespiti, illerde oluşturulan vatandaşlık başvuru inceleme komisyonu tarafından yapılır. Yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancılardan başvuru için gerekli şartları taşıyanların adına vatandaşlık dosyası düzenlenir ve karar verilmek üzere Bakanlığa gönderilir. Bakanlıkça yapılacak inceleme ve araştırma sonucunda durumu uygun bulunanlar Bakanlık kararı ile Türk vatandaşlığını kazanabilirler, uygun görülmeyenlerin talepleri ise Bakanlıkça reddedilir.
2- Cumhurbaşkanı Kararı ile Türk Vatandaşlığının Kazanılması
Türk vatandaşlığının kazanılması konusunda istisnai haller bulunmaktadır. Eğer millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir durum yoksa Cumhurbaşkanı kararı ile kimi yabancılar Türk vatandaşlığı kazanabilir:
- Türkiye’ye sanayi tesisleri getiren veya bilimsel, teknolojik, ekonomik, sosyal, sportif, kültürel, sanatsal alanlarda olağanüstü hizmeti geçen ya da geçeceği düşünülen ve ilgili bakanlıklarca haklarında gerekçeli teklifte bulunulan kişiler,
- Yabancılar ve Türkiye’de çalışmayan ancak Cumhurbaşkanınca belirlenecek kapsam ve tutarda yatırım yapacak ikamet izni alan yatırımcılar ve bunların yabancı eşi, kendisinin ve eşinin 18 yaşını doldurmamış veya bağımlı yabancı çocuğu,
- Turkuaz Kart sahibi yabancılar ve bunların yabancı eşi, kendisinin ve eşinin ergin (reşit) olmayan veya bağımlı yabancı çocuğu,
- Vatandaşlığa alınması zaruri görülen kişiler,
- Göçmen olarak kabul edilen kişiler.
İkamet izni aranmaksızın milli güvenlik ve kamu düzen bakımından engel oluşturmayan kişiler, Türk vatandaşlığını iki durumda yeniden kazanabilir: Çıkma izni almasından dolayı Türk Vatandaşlığını kaybedenler, ana veya baba yüzünden Türk vatandaşlığını kaybedip 21 yaşını doldurana kadar seçme hakkını kullanmayanlar.
–
İkamet şartına bağlı olarak da sonradan Türk vatandaşlığı kazanılabilir. Yabancı bir devletin, Türkiye’nin menfaatlerine uymayan herhangi bir hizmetinde bulunup da bu görevi bırakmaları kendilerine yurt dışında dış temsilcilikler, yurt içinde ise mülki idare amirleri tarafından bildirilmesine rağmen, üç aydan az olmamak üzere verilecek uygun bir süre içerisinde kendi istekleri ile bu görevi bırakmayıp; Türkiye ile savaş halinde bulunan bir devletin her türlü hizmetinde Cumhurbaşkanının izni olmaksızın kendi istekleriyle çalışmaya devam edip veya izin almaksızın yabancı bir devlet hizmetinde gönüllü olarak askerlik yapanlar Cumhurbaşkanı kararı ile millî güvenlik bakımından engel teşkil edecek bir halinin bulunmaması ve Türkiye’de üç yıl ikamet etmek şartıyla Türk vatandaşlığını yeniden kazanabilirler.
–
Bununla birlikte, ana ya da babadan dolayı soy bağı nedeniyle doğumla Türk vatandaşı olanlardan yabancı ana veya babanın vatandaşlığını doğumla veya sonradan kazananlar; ana ya da babadan dolayı soy bağı nedeniyle Türk vatandaşı olanlardan doğum yeri esasına göre yabancı bir devlet vatandaşlığını kazananlar; evlat edinilme yoluyla Türk vatandaşlığını kazananlar; doğum yeri esasına göre Türk vatandaşı oldukları halde, sonradan yabancı ana veya babasının vatandaşlığını kazananlar; herhangi bir şekilde Türk vatandaşlığını kazanmış ana veya babaya bağlı olarak Türk vatandaşlığını kazananlar ergin olmalarından sonra 3 yıl içinde (vatansız kalmıyor ise) Türk vatandaşlığından ayrılabilir. Bu kişiler, Türk vatandaşlığından ayrıldıktan sonra milli güvenlik ve kamu düzenini tehdit etmiyor ise Bakanlık tarafından verilecek onay ile yeniden Türk vatandaşı olabilir.
–
3- Evlenme Yolu ile Türk Vatandaşlığının Kazanılması
Türk vatandaşı olmayan bir kişi evlenme yoluyla doğrudan Türk vatandaşlığı kazanamaz. Eğer Türk vatandaşı ile yabancı kişinin evliliği üç yıldan uzun süredir devam ediyor ise yabancı eş Türk vatandaşlığı kazanmak için başvuruda bulunabilir. Başvuruda bulunan yabancının aile birliği içerisinde yaşaması, evlilik birliğinin temellerine aykırı bir faaliyette bulunmaması ve milli güvenlik ile kamu düzenini tehdit etmeyecek bir halde bulunması koşulları aranır. Eğer başvurudan sonra yabancı kişinin Türk vatandaşı eşi ölmüş ise başvuru geçerliliğini korur.
–
Evlilik birliğinin sona ermesi halinde evlenme yoluyla kazanılan Türk vatandaşlığı eşlerin iyiniyetli olması şartıyla devam eder. Eğer evliliğin Türk vatandaşlığının kazanılması için olduğu anlaşılır veya tarafların iyiniyetli olmadıkları ortaya çıkar ise sonradan Türk vatandaşı olan kişinin vatandaşlık hakkı muhafaza edilmez.
–
4- Evlat Edinilme Yolu ile Türk Vatandaşlığının Kazanılması
Türk vatandaşı tarafından evlat edinilen 18 yaşını doldurmamış çocuklar, millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla evlat edinilmenin karar tarihinden itibaren Türk vatandaşlığını kazanabilir.
–
0 Yorum