1. Mevzuatımızdaki İlgili Cezai Düzenlemeler
6831 Sayılı Orman Kanunu m.110/3,4,5,6: “Dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı olarak orman yangınına sebebiyet verenler iki yıldan yedi yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Ancak failin yangının söndürülmesine ve etkilerinin azaltılmasına yönelik çabaları veya meydana gelen zararın azlığı göz önünde bulundurularak, verilecek ceza yarısına kadar indirilir. Zararın belirlenmesinde yangın sonucu tamamen yanan ağaç ve ağaççıkların değeri, kısmen yanan ağaç ve ağaççıkların değerinde meydana gelen azalma, alt tabaka orman örtüsünün yanması nedeniyle oluşan zarar ve toprağın humuslu tabakasının yanması nedeniyle meydana gelen verim kaybı dikkate alınır.
Kasten orman yakan kişi, on yıldan az olmamak üzere hapis ve onbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
Devletin güvenliğine karşı suç işlemek amacıyla kurulmuş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde devlet ormanlarını yakan kişi müebbet hapis ve yirmibin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
Bu maddede yazılı suçların işlenmesi sebebiyle, ölüm veya yaralanmanın meydana gelmesi halinde, ayrıca bu suçlardan dolayı cezaya hükmolunur.”
T.C. Anayasası m.169/3: “Ormanlara zarar verebilecek hiçbir faaliyet ve eyleme müsaade edilemez. Ormanların tahrip edilmesine yol açan siyasi propaganda yapılamaz; münhasıran orman suçları için genel ve özel af çıkarılamaz. Ormanları yakmak, ormanı yok etmek veya daraltmak amacıyla işlenen suçlar genel ve özel af kapsamına alınamaz.”
–
2. Ormanlarımız Neden Yanıyor?
Uzmanlara göre öncelikli faktör: İnsan.
Prof. Dr. Doğanay Tolunay, çıkış nedenlerinin yüzde 89’unun insan yüzde 11’nin ise yıldırım gibi doğa olaylarından kaynaklandığını belirtiyor. İnsan kaynaklı sebeplere ise örnek olarak anız yakmak, ormandaki bir cam parçası, izmarit, elektrik nakil hatları gibi hususları gösteriyor. Diğer yandan farklı uzmanlarca küresel ısınma, fön rüzgârları, ormanlardaki yerleşim, yapılaşma ve tesis faaliyetleri nedenler olarak sıralanıyor.
–
3. Peki Nasıl Mücadele Edilmelidir?
Euronews’in gerçekleştirdiği bir röportajda, Avrupa Orman Enstitüsü’nden (EFI) Uzman Marc Castellnou, küresel ısınmanın doğurduğu yeni problemlere karşı çözüm üretebilmek amacıyla araştırma ve geliştirmeye çok önem verildiğini vurguluyor. Castellnou, “Sadece yangını kovaladığımız eski günlerin aksine, artık yangının ne tarafa yönlendiğini araştırarak, sahip olduğumuz kaynakları verimli kullanıyoruz.” şeklinde belirtiyor.
EFI’de görevli bir diğer uzman Alexander Held, üç faktörün en önemlileri olduğunu vurguluyor: Rüzgar, yangının yamaç üzerinde olup olmadığı ve yamacın hangi tarafa baktığı.
Held, “Doğa yangınlarına her zaman arkadan müdahale edilmeli. Yaygın kanı öndeki büyük alevleri söndürmenin daha yararlı olabileceği. Aslında, bir yangının temeli arkadadır ve önce burası söndürülmelidir. Yangını söndürmek için en etkili yöntem su. Ama orman yangınlarının %80’inde yeterince su bulamıyoruz. Suyla yangın söndürmek için elimizden geleni yapıyoruz ama yangınla savaşabilmek için kuru yöntemleri iyi bilmek şart.” şeklinde ifade ediyor.
Ayrıca uçakların söndürme çalışmalarının sadece bir kısmı olduğunu söylüyor.
“Yangın, uçaklar ve helikopterler aracılığıyla söndürülse bile yerden ekiplerin de yardımcı olması gerekiyor. Yoksa geriye kalan küçük çaptaki yangınlar asla söndürülemez, sadece bir süreliğine azaltılmış olur. Bu nedenle ideal olanı, yukarıdan müdahalenin yanında aşağıdan da destek olmalı.” şeklinde konuşan Held, yerden müdahale olmadığı takdirde yangının tekrardan alevlenebileceğini belirtiyor.
Büyük bir yangında farklı birimlerin ortak bir şekilde hareket etmesi gerektiği vurgulanmakla birlikte çalışmalar sırasında ordu, hava kuvvetleri, polis, itfaiye ve orman görevlilerinin ortaklaşa çalışmasının önemi burada karşımızı çıkıyor.
–
4. Yangın Çıkmadan Önce Hangi Önlemler Alınmalıdır?
- Orman Genel Müdürlüğü, yangın çıkma ihtimali yüksek yerleri tespit edip etkin önlemler almalıdır.
- Ormanda ateş yakılmamalı ve sigara izmaritleri yanık olarak atılmamalıdır.
- Ormanlara yangın gözetleme kuleleri yapılmalıdır. Ayrıca yangın mevsimi boyunca yangın riski yüksek olan ormanlarda motorize yangın ekipleri bulundurulmalıdır.
- Yangın riskinin yükseldiği kurak mevsimlerde gerek duyulursa ormana giriş ve çıkışlar yasaklanmalıdır.
- Ormanlara cam ve cam kırıkları atılmamalıdır.
- Orman yangınlarında görev yapacak personele yangınla mücadele konusunda gerekli eğitim verilmelidir.
- Özellikle yangına hassas bölgelerdeki yerleşim birimlerinde oturan halka eğitici ve uyarıcı bilgiler verilmelidir.
- Yangına zamanında müdahale önemli. Bir yangın durumunda Alo 177 yangın ihbar hattına zaman kaybetmeden haber verilmelidir.–
5. İstatistikler
Avrupa Orman Yangını Bilgi Sistemi (EFFIS) verilerine göre, 2021 yılında 43 ülkede toplamda bin 831 orman yangını meydana gelirken, 433 bin 700 hektarlık alan yandı.
Verilere göre, bu yıl içerisinde Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde bin 74 yangının meydana geldiği ve 190 bin 595 hektarlık alanın yandığı, AB üyesi olmayan Avrupa ülkelerinde ise 537 yangının meydana geldiği ve 185 bin 805 hektarlık alanın yandığı belirtildi. EFFIS’in Avrupa’nın komşuları olarak ele aldığı 9 Orta Doğu ve Kuzey Afrika ülkesinde ise 146 yangının meydana geldiği ve toplamda 57 bin 300 hektarlık alanın yandığı ifade edildi. Ayrıca, en fazla orman yangınlarının meydana geldiği ülkeler arasında sırasıyla İtalya, İspanya, Fransa, Portekiz, Bosna Hersek, Türkiye, Romanya, Kıbrıs, Hırvatistan ve Bulgaristan yer alıyor. EFFIS, 2021 yılında Türkiye’de 135 yangının meydana geldiğini ve 118 bin 789 hektar alanın yandığını belirtiyor.
–
6. Geçmişte Yaşanan Olaylar Ve Verilen Cezalar
- Kahramanmaraş’ta badem bahçesindeki kuru otları temizlemek isterken 16,5 dekar ormanlık alanın zarar görmesine neden olan Süleyman Y. yapılan yargılamada 1 yıl 3 ay hapis ve 84 bin lira para cezasına çarptırıldı.
- Ateşlediği işaret fişeğiyle Emirgan Korusu’nda yangın çıkaran şüpheli kişi hakkında “olası kastla yangın çıkarma” suçundan 4 aydan 1 yıl 6 aya kadar hapis cezasına çarptırılması istendi.
- Heybeliada’da 12 Temmuz 2020 tarihinde çıkan yangına ilişkin davada Sanık Sedat D.’nin hakkındaki iddianamede, “Heybeliada Devlet Ormanı’nda çıkan orman yangını sonucu 61 bin 805 metrekare ormanlık alanın yandığı, şüphelinin çekilen videolar sayesinde tespit edildiği, şüphelinin kasten orman yaktığı yönünde yeterli şüpheye ulaşıldığı” belirtildi. İddianamede sanık Sedat D.’nin “Kasten orman yakma” suçundan 10 yıldan az olmamak üzere hapis cezası ve 10 bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılması istendi.
Ancak belirtmek gerekir ki, cezasız kalan oldukça fazla sayıda yangın da olmuştur. Orman Genel Müdürlüğü’nün verilerine göre 2019’da çıkan 2 bin 688 yangının bin 309’unun faili meçhul.
–
Değerlendirme
Ülkemizde özellikle son günlerde sıkça karşılaştığımız bir gerçek olarak orman yangınları, meydana getirdiği maddi ve manevi yıkımların yanı sıra doğal yaşamın yok olması, can kayıpları ve diğer zararlarla birlikte artık hiçbirimizin görmezden gelemeyeceği, hassasiyet seviyesinin en üst düzeyde olması gereken bir konuma ulaşmıştır. Yanan bir tek ağacın bile telafi edilmesinin yüzyıllar sürdüğü dikkate alındığında doğadaki canlıların ve insanların kendilerine yaşam alanı bulabilmesi için ormanlarımızı evimiz gibi görmeli bununla beraber ilgili konuda gerek kişisel gerekse toplumsal eğitim çalışmaları gerçekleştirilmelidir. Yazımı tamamlarken devam eden orman yangınlarının bir an evvel söndürülmesini ve yaraların sarılabilmesini umut ediyorum. Kaybımız büyük, canlar, canlılar, ağaçlarımız, doğamız… Geri gelmeyeceğini de biliyoruz. Ama en azından bir daha böyle büyük kayıplar vermemek adına hepimiz elimizi taşın altına koyup var gücümüzle ormanlarımızı, yaşam alanlarımızı korumaya çalışmalıyız. Edindiğimiz tecrübeler ve artan bilinç seviyesiyle tek bir canlı bile zarar görmeyinceye kadar toplu bir mücadele vererek bu olaylara engel olabileceğimize inanıyorum. Yeşilin egemen olduğu bir çevre ve gelecekte yaşamak isteğiyle kaleme aldığım bilgilerin sizler için faydalı olmasını diliyorum.
–
Kaynakça
- https://tr.euronews.com/2018/07/25/orman-yanginlariyla-nasil-mucadele-ediliyor-
- https://t24.com.tr/haber/orman-yanginlarina-karsi-alinacak-8-onlem,354157
- https://effis.jrc.ec.europa.eu/applications/data-and-services
- http://climatechange.boun.edu.tr/orman-yanginlari-sebepleri-ve-sonuclari/
- https://www.ogm.gov.tr/tr/haberler/ormanlari-yakanlar-cezasiz-kalmiyor
- https://web.ogm.gov.tr/ekutuphane/Sayfalar/Istatistikler.aspx
[zombify_post]
0 Yorum