Morgage kredi sisteminin 2008 yılında ortaya çıkardığı ekonomik krizin ardından Wall Street, çöpü altın gibi pazarlamanın bir yolunu buldu. Hem de bu sefer %100 yasal bir yolla daha doğrusu yasal bir açık ile. Bu açık sayesinde dünyaca ünlü Amerikan borsası Nasdaq’ da oluşan 50 Milyar dolarlık zararı inceleyeceğiz.
Talep-arz ilişkisi ekonominin yapı taşlarından birisidir. Herkesin fırsat olarak gördüğü ve para kazanmak istediği alanlarda ise tuzağa düşmek an meselesidir. Buradaki olay da bunun örneklerinden biri. 2008 yılında tüm dünyanın gelişim göstereceğini düşündüğü tek pazar Çin’di. İnsanlar şöyle düşünüyordu “ Çin mi? Ben de orda yer almalıyım.”
Berrak suda balık avlanmaz. (Çin Atasözü)
İnceleyeceğimiz husus, Roth Bank adlı 3. Sınıf bir yatırım bankasının başlattığı Çinli firmaları Amerika pazarına taşıma projesidir. Kısaca bahsedersek ise; Çinli firmalar Amerikan borsalarında listelenmek için yasal bir arka kapı buldular. Bu kapı ters birleşme diye bilinen bir işlem. Bu ters birleşmeler şöyle olur: Amerikan borsalarına girmek isteyen Çinli bir şirket artık faaliyet göstermeyen ve aynı zamanda borsada işlem gören ölü bir Amerikan şirketi bulur ve birleşir. Daha sonra paravan şirketin yerini alır. 2006-2012 arasında Amerikan borsalarına giren 400 Çinli şirketin %8’i ters birleşme ürünüdür.
Bu yasal açığın yanında yerel düzenleyiciler ve denetçilerde aslında yapmaları gerekenleri yapmıyordu. Örnek olarak Çin’de yabancı yatırımcılardan çalmak veya onlara yanıltıcı finansal raporlar hazırlamak pratikte yasa dışı değildi. Amerikan Borsa Komisyonu SEC ise şirketlerin beyanlarının gerçekliğini araştırmıyordu.
2009-2010 ortalarına kadar Çin merkezli ters birleşme şirketlerinin değeri ortalama %100 ( Longwei Petroluem %500 , L&L Enerji %500 ,CAGC %300 … ) artmıştı. Bu volatil olmayan borsalar için gerçekten büyük bir oran ve çok daha uzun sürebilirdi. Fakat Carson Block adlı bir iş adamının ONP adlı Çinli bir şirkete dair yaptığı araştırma raporu yayınlanınca ne olduğu anlaşıldı.
ONP şirketi beyanlarında yıllık 100 Milyon dolar ciroya sahip olduğunu ve her yıl %50 büyüdüğünü belirtiyordu. Carson bu şirketin ana tesisini ziyaret etti. Şirket kağıt üretimi yapıyordu ve ana tesisi ne kağıt üretimi için gerekli altyapıya sahipti ne de 100 Milyon dolarlık ciro yapacak üretim vardı. Carson daha sonra o şirket adına bir rapor hazırladı ve short (açığa satış) pozisyon aldı. Kısaca açığa satışı anlatacak olursak hisselerin değerinin çok üstünde olduğunu düşünüyorsunuz, düşüş yapacağına yatırım yapıyorsunuz ve düşüş olduğu zaman para kazanıyorsunuz.
Carson gibi yatırımcılar diğer şirketleri de araştırmaya başladı ve farkındalık oluşturmaya çalıştı fakat bu yetkili makamların ilgisini yeterince çekmedi. Yatırımcılar 40-50 yolsuzluğu açığa çıkardı: SEC ise toplamda bir iki tanesini. Sonuç olarak şirketlerin hisseleri dibe vurdu veya yöneticiler hisseleri çaldı. Kamu Emeklilik Fon’unun (14 milyar) da içinde bulunduğu 50 milyar dolar buhar oldu. Buna ek olarak şirketler herhangi bir yaptırım ile karşılaşmadılar.
Burada en büyük problem miktardan çok taraflar oldu diyebiliriz. İnsanların güvendiği kurumlar, bankalar, avukatlar, denetçiler ve hükümetler onları korumaktan uzaktaydı. Ülkemizde de böyle durumlara rastlıyoruz. Fakat hukuk sisteminin buna imkân tanımayacağını düşünmüyor muyuz?
Kaynak :
https://www.muddywatersresearch.com/research/orient-paper-inc/initiating-coverage-onp/
[zombify_post]
0 Yorum