Korunmaya Muhtaç Çocuk Tanımı :
- 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu’nda tanımına göre ‘beden, ruh ve ahlaki gelişmeleri tehlikede olup ana ve babasız ya da ana ve babası belli olmayan, dilencilik, fuhuş vb. durumlar neticesinde ihmale uğrayan çocuk ‘ olarak tanımlanabilir.
Bakım Sağlayan Hizmet Kurumları :
- Çocuk Yuvaları : 0-12 yaş arasındaki çocukların gelişimlerini ve sağlıklı bir kişilik edinebilmelerini sağlamakla yükümlü kurumlardır.
- Sevgi Evi : Aile yapısının kurulmaya ve korunmaya çalışıldığı 10-15 çocuğun yaşadığı müstakil binalarla hizmet veren kurumlardır.
- Yetiştirme Yurtları : 13-18 yaş arasındaki çocukları koruma, bakma ve çocukların bir iş veya meslek sahibi olmaları ve topluma faydalı bireyler olarak yetiştirilmelerini sağlamayla görevli ve yükümlü olan sosyal hizmet kurumlarıdır.
- Kadın Konukevi : Şiddete maruz kalan veya böyle bir riskle karşı karşıya kalan kadınların çocuklarıyla beraber özgürce yaşamasını sağlayan kurumlardır.
- Çocuk Evleri : Apartman dairesi ve müstakil evler ile 0-18 yaş arasındaki çocuklara ev ortamı sağlanarak koruma ve bakım hizmeti veren kurumlardır.
- Çocuk ve Gençlik Merkezleri : Sokaklarda çalışmaya zorlanan ve sosyal hayatı tehlikede bulunan 7-18 yaş arasındaki çocukları himayesi altına alarak koruma ve bakım hizmeti sağlayarak yeniden hayata kazandırmayı amaçlayan kurumlardır.
Korunmaya Muhtaç Çocukların Tespiti ve İncelenme Süreci :
- Bu çocukların bulunmasına yönelik çalışmaları yürütme yetkisi ve sorumluluğu sağlık kurumları, mahalli mülki amirler, kolluk kuvvetleri, mahalle muhtarları vb. kurumlardır.
- Çocukların bulunmasının ardından muhtaçlık durumları gerekli özgeçmiş belgeleri ve ailenin sosyoekonomik durumunun bulunduğu bir rapor ile belirlenir. Bulunmayı ve incelenmeyi kapsayan bu süreç Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü’nün görevidir.
–
Çocuğun Yuvaya Teslimi ve Sonraki Sürecin İşleyişi ile Sona Ermesi:
- Yaşlarına uygun yuva veya yetiştirme yurduna teslim edilen çocuklar kurum tarafından sağlanan bakım, koruyucu aile hizmeti ve evlat edinme hizmetlerinden yararlanabilirler. Yuvaya teslim edilen çocuğa dair korunma kararı genelde reşit olana kadar devam etmekteyken, korunmaya sebebiyet veren şartların ortadan kalkması neticesinde ise sona erer. Korunma kararının devamı ve sona ermesine yönelik diğer durumlar ise bu şekildedir :
- 18 yaşını tamamlamasına rağmen ortaöğretime devam eden çocuklar 20 yaşına, üniversite öğrenimi devam eden çocuklar da 25 yaşına kadar bu hizmetlerden faydalanabilirler.
- Çocuğun 18 yaşını tamamlamış fakat öğrenime devam etmediği durumda hayatını idame ettirebilecek iş imkanı bulabilmesi adına 20 yaşına kadar korunma kararı süresi uzatılabilir.
- Korunma kararı kalkan fakat tek başına yaşamını sürdüremeyecek kız çocukları kurumca himaye altına alınabilir. 2
- Bedensel, ruhsal engelleri bulunan, çalışmaktan aciz çocukların koruma kararları ise uzatılabilir.
–
Çocuğun Evlat Edinilmesi ve Koruyucu Aile Kavramı :
- Ailenin çocuğu evlat edinmesi durumunda evlat edinenler MK. m.257 hükmünce velisi sıfatına haiz olurlar. Bu neticede çocuk ise evlât edinenin sahih nesepli füru durumundadır. Muhtaç durumdaki çocuğun malları varsa bunların yönetimi velisine yani evlat edinene düşecektir.
Evlat Edinebilmek İçin Aranan Şartlar :
a) Eşlerin en az beş yıldan beri evli olmaları veya her ikisinin de otuz yaşını doldurmuş bulunmaları gerekir.
b) Evlat edinecek kişi veya eşlerin, evlat edinilenden en az 18 (on sekiz) yaş büyük olması gerekir.
c) Ayırt etme gücüne sahip olan çocuğun rızasının alınması ve evlat edinmenin her halde çocuğun yararına bulunması gerekir.
d) Evlat edinenin en az ilkokul mezunu olması şeklinde özellikler aranır.
–
- ‘Koruyucu Aile’ kavramı 2828 sayılı kanun m.23 hükmünce düzenlenmiştir. Koruyucu aile, korunmaya muhtaç çocuğun bakımını gönüllü olarak yahut Kurumca tespit edilecek ve ödenecek bir ücret karşılığında yapabilir. Bu durumda çocuk velayet altında bulunmadığından bir vasi atanması gerekmektedir. Aynı zamanda çocuğu yanlarına alan aile vasi olarak belirlenebilecektir. Vasi tayin edilmesinin ardından, varsa çocuğun mallarını, kanunî temsilci sıfatıyla bu vasi yönetecektir.
Çocuğu Korumaya Yönelik Yaptırımlar ve Hukuki Düzenlemeler :
- 2828 sayılı kanun m.27 hükmünce ‘Bu çocuklara yönelik suç işleyen kurum görevlilerine dair bu suç nedeniyle muvakkat hürriyeti bağlayıcı cezalar ile para cezaları üçte bir oranında artırılarak hükmolunur. ‘
- 2828 sayılı kanun m.32 hükmünce ‘Koruma kararı devam eden kız çocuklarından evlenenlere çeyiz ihtiyaçlarını karşılamak ve bir defaya mahsus olmak üzere en yüksek devlet memuru aylığının bir buçuk katı tutarında evlenme yardımı yapılır. Bu yardım hiçbir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın ödenir.’
- 2828 sayılı kanun m.25 hükmünce ‘Herhangi bir nedenle okula devam etme imkanı bulamayan çocuklar, kamu ve özel işyerlerinde ücret mukabilinde çalıştırılarak bir meslek sahibi yapılırlar.’
–
Türkiye’nin Katıldığı Uluslararası Sözleşmeler :
Çocuk Hakları Sözleşmesi : Türkiye bu sözleşmeye 1990 yılında imza atmış ve 1995 yılında onay/katılım süreci tamamlanmıştır. Sözleşme dünyadaki çocukların gelişimlerini tam olarak sağlayabilecekleri mutlu, sağlıklı, güvenli bir yaşam sürmeleri konusunda gerekli olan düzenlemeleri içermektedir.
Cenevre Çocuk Hakları Bildirisi : Çocukların korunmasına yönelik uluslararası alandaki ilk sözleşmedir. Terk edilmiş, hasta ve aç çocukların korunmasını, bakımını amaçlamıştır.
Kaynakça :
- IBAD, 2018; 3(2):515-527
0 Yorum