Ankara, Beştepe’de Atatürk Orman Çiftliği arazisinde bulunan yapının, 2013’te inşasına başlandı. TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi, yeşil alan olan Atatürk Orman Çiftliği’nin üzerinde bina yapılmasını takibe aldı ve ruhsat talebinde bulundu. Resmi yazıyla Büyükşehir Belediyesi ve Başbakanlık’tan istenen ruhsat üç ay sonra TOKİ tarafından gönderildi. Üzerinde proje müellifinin adı olmayan ruhsatın iptali için başvuru yapıldı. Ağustos 2013’te binanın kaba inşaatı sona erdi. Bağlantı yolları için 10.000’i aşkın ağaç söküldü. Üç bloktan oluşması ve toplam alanının 150 bin metrekare olması planlandı. Yaklaşık 2 milyar TL’lik maliyetiyle cumhuriyet tarihinin en pahalı kamu binası olarak inşa edildi.“”
Davacı Ankara Mimarlar Odası’nın açtığı davada Ankara 5. İdare Mahkemesi’nin AOÇ arazisinde ilgili verdiği yürütmeyi durdurma kararı verdi. Zira Hukuken tarihi SİT alanları üzerine 2014 yılına kadar kamu hizmeti binası yapılması yasaktı. Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu’nun (KVKYK) 1996 tarihli “ilke kararı” buna engeldi.
–
İşte o ilke karar;“”””
T. C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARINI KORUMA YÜKSEK KURULU İLKE KARARI 19.04.1996 tarih, 421 Karar No.
TARİHİ SİTLER, KORUMA ve KULLANMA KOŞULLARI
” Tarihi Sit: Milli tarihimiz ve askeri harp tarihi açısından önemli tarihi olayların cereyan ettiği ve doğal yapısıyla birlikte korunması gerekli alanlardır.
“”””””””””a) Bitki örtüsünü, topografik yapıyı, siluet etkisini bozabilecek, tahribata yönelik hiçbir eylemde bulunulamayacağına,
“”””””””””b) Bu alanları çevre düzeni planına kavuşturacak gerekli çalışmaların yapılarak hazırlanacak çevre düzeni planları için koruma kurullarının uygun görüşlerinin alınmasına,
“”””””””””c) Alanın tescil tarihi öncesi doğal dengeyi bozucu yapılmış her türlü uygulamanın zaman içinde ıslahı için ilgili kamu kuruluşlarınca gerekli çalışmanın yapılmasına,
“”””””””””d) Bu alanlar içinde yer alan orman alanlarında Orman Bakanlığınca gerekli çalışmaların yapılabileceğine,
“”””””””””e) Bu alanlar içinde yer alan anıt ve şehitliklerin düzenleme ve gerekli onarımları için projeleriyle birlikte koruma kurulundan izin alınmasına,
“”””””””””f) Önceden süregelen tarımsal faaliyet ile bağ ve bahçeciliğin devam ettirilebileceğine, bu amaç dışında kesinlikle kullanılamayacağına,
Karar verildi.”
–
Fakat söz konusu kurul 18 senenin ardından aniden bu kararı tekrar incelemek ve değiştirmek için toplandı ve 2014 yılında fikrini değiştirdi. Kanunun ifadesiyle “Toplumun ortak varlığı, mirası” olan tarihi SİT alanlarını koruyan ilke kararını değiştirecek 2 ekleme yaptı. 271 sayılı yeni ilke kararı, 16 Ocak 2014 tarihli Resmî Gazete’de yayınlandı.
9/4/1996 tarih ve 421 sayılı İlke Kararı aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir;
“”
T. C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARINI KORUMA YÜKSEK KURULU İLKE KARARI 16.01.2014 tarih, 271 Karar No.
TARİHİ SİTLER, KORUMA ve KULLANMA KOŞULLARI
” Tarihi Sit: Milli tarihimiz ve askeri harp tarihi açısından önemli tarihi olayların cereyan ettiği ve doğal yapısıyla birlikte korunması gerekli alanlardır.
“”””””””””a) Milli Park bulunan yerlerde uzun devreli gelişim planı, milli park bulunmayan yerlerde alanın tarihi ve kültürel değerlerini koruyan koruma amaçlı imar planları ilgili koruma bölge kurulunca uygun görülünceye kadar zorunlu altyapı uygulamaları ve kamu hizmet yapıları dışında, bitki örtüsünü, topografik yapıyı, siluet etkisini bozabilecek, tahribata yönelik hiçbir inşai ve fiziki uygulamada bulunulamayacağına,
“”””””””””b) Bu alanları çevre düzeni planına kavuşturacak gerekli çalışmaların yapılarak hazırlanacak çevre düzeni planları için koruma bölge kurullarının uygun görüşlerinin alınmasına,
“”””””””””c) Alanın tescil tarihi öncesi doğal dengeyi bozucu yapılmış her türlü uygulamanın zaman içinde ıslahı için kamu kuruluşlarınca gerekli çalışmanın yapılmasına,
“”””””””””d) Bu alanlar içinde yer alan orman alanlarında Orman ve Su İşleri Bakanlığınca gerekli çalışmaların yapılabileceğine,
“”””””””””e) Bu alanlar içinde yer alan kamu hizmet yapıları, altyapı hizmetleriile anıt ve şehitliklerin düzenleme ve gerekli onarımları için projeleriyle birlikte koruma bölge kurulundan izin alınmasına,
“”””””””””f) Önceden süregelen tarımsal faaliyet ile bağ ve bahçeciliğin devam ettirilebileceğine, koruma amaçlı imar planları onaylanmadan bu alanların bu amaç dışında kesinlikle kullanılamayacağına,
19.4.1996 tarih ve 421 sayılı İlke Kararının iptaline, karar verildi. “
“”””””””””
Ankara Mimarlar Odasının, bu ilke kararına karşı, açtığı dava ile 4 Mart 2014 tarihinde binanın inşaatı için durdurma kararı verildi. Zira davacının mahkemece kabul gören iddiasına göre “İki kritik ekten biri tarihi SİT alanında, eskiden beri süre gelen tarımsal faaliyetle ilgiliydi. Eski ilke kararına göre, bir SİT alanında çok eskiden beri bağ ve bahçecilik yapılıyorsa devamına engel yoktu. Eskiden beri süregelen tarımın doğal ortamla uyumlu olduğu, bu nedenle sit alanını bozmayacağı kabul ediliyordu. KVKYK eski ilke kararına ‘koruma amaçlı imar planı’ şeklinde bir ibare koydu. Bunun anlamı, koruma amaçlı imar planı yapılırsa, tarımı faaliyetinin biteceğiydi.”
10 Ağustos 2014’te cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ardından binanın cumhurbaşkanlığına tahsis edileceği duyuruldu. Çankaya Köşkü ise yeni başbakanlık merkezi olarak değiştirildi. Bu gelişmelerle birlikte yapımı durdurma kararına rağmen devam eden binada mahkeme hiçbir icrai hareket göstermemiştir.
“”””””””””
Davaya o dönem Başbakanlık da müdahil oldu. Ankara Mimarlar odası (davacı), Başbakanlığın da davaya müdahil olarak, 271 sayılı ilke kararının Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nin yapımına olanak sağladığını, dosyaya koyduğu belgelerle kabul ettiğini savundu. Ancak 2016 yılındaki kararda Danıştay 14. Daire, kararın iptali istemini kamu yararı ile açıklayarak reddetti. Bu arada kararın kesinleşmesi için Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu tarafından karar verilene kadar yürütmenin devamına karar verildi.
Bunun üzerine davacı Ankara mimarlar odası, davayı itirazla Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’na taşıdı. Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 2017/118 E. 2019/117 K. sayılı kararı, 2019’da tarihi sit alanlarıyla ilgili ilke kararına “kamu hizmet yapıları” ibaresi eklenmesini ve imar planı yapılması hükmünü hukuka aykırı buldu ve 2016 tarihli daire kararını oybirliğiyle bozdu. Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, SİT alanına Saray yapılmasının önünü açan Koruma Kurulu’nun ilke kararını oy birliğiyle reddetti ve böylece sarayın ‘hukuka aykırı’ yapıldığını ikinci kez onayladı. Söz konusu kararda “Tarihi sit alanlarının doğal yapısıyla birlikte korunması gerektiğinden; bu alanlarda bitki örtüsünü, topografik yapıyı, silüet etkisini bozabilecek, tahribata yönelik inşai ve fiziki müdahale yasağı getirilmiştir” şeklinde hüküm kurulmuştur.
Bu kararla SİT alanlarında yapılaşmanın hukuken sona ermesi beklenirken, dönemin Cumhurbaşkanı “Güçleri yetiyorsa yıksınlar” dediği sarayın bir sit alanı olarak korunan Atatürk Orman Çiftliği’nde inşaat yasağı bulunduğu için sarayın inşasının durdurulmasına dair mahkeme kararlarına rağmen inşaat tamamlandı.
Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nın yapımına olanak sağladığı belirtilen KVKYK kararının hukuka aykırı olduğu yönünde karar verdi, Cumhurbaşkanlığı karar düzeltme istemiyle Danıştay’a tekrar başvurdu.
Ezcümle Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nın yapımına olanak sağladığı belirtilen Kültür Varlıkları Koruma Yüksek Kurulu (KVKYK) kararının hukuka aykırı olduğuna yönelik Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 2017/118 E. 2019/117 K. sayılı kararına karşı Cumhurbaşkanlığı, ‘karar düzeltme’ istemini gerçekleşmişti.
18.08.2020 tarihinde ise Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nin yapımına olanak sağladığı belirtilen 16.01.2014 tarih, 271 Karar numaralı Kültür Varlıkları Koruma Yüksek Kurulu (KVKYK) kararının hukuka aykırı olduğuna yönelik kararına karşı cumhurbaşkanlığı tarafından yapılan karar düzeltme istemini geri çevirdi. Karar taraflara tebliğ edildi.
“”””””””””
Kısaca
Hukuki anlamda karar kesindir. Yasal bir şekilde inşa edilmemiş yapının hukuki sonuçlarının da gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
0 Yorum