Küresel bir problem haline gelmiş olan Covid-19 çeşitli aşıların piyasaya sürülmesiyle birlikte çoğu ülkede mücadele edilebilir hatta kontrol altına alınabilir hale gelmiş oldu. Aşıya ulaşımın az olduğu veya aşılama hızının düşük olduğu ülkelerde ise bu salgınla mücadele ciddiyetini hala sürdürmektedir. Öyle ki mücadele edilirken bir takım anayasal haklara dahi kısıtlama getirme yoluna gidilmektedir. Ülkemizde bu kısıtlamalar ekseriyetle İçişleri Bakanlığı tarafından yayınlanan genelgeler ile yapılmaktadır.
Bu kısıtlamaların hukuka aykırılığı daha önce çokça kaleme alınmış olup ben bu yazımda bu hususa çok kıymetli hocamız Prof. Dr. Kemal Gözler’den alıntı yaparak değinmek istiyorum.
–
Genelgenin ne olduğu sorusuna cevaben
–
“ … “genelge”, bir bakanın kendi personeline verdiği bir emirdir. Bakanı ve emrin muhatabı olan personel dışında kimseyi ilgilendirmez. Genelgelere vatandaşların hakları ve ödevleriyle ilgili bir hüküm konulamaz. Zaten genelgeler, vatandaşlara hitaben değil, memurlara hitaben yazılır. Genelgeler, vatandaşların haklarını ve ödevlerini ilgilendirmediği için de Resmî Gazetede yayınlanmazlar. Keza genelgeler, birer “icraî işlem” değil, “iç düzen işlemi” oldukları için bunlara karşı idarî yargıda iptal davası da açılamaz. Açıkçası genelgenin kendisi bir “hukuk kuralı” değildir.”
–
Genelgelerin neden hukuka aykırı olduğu sorusuna cevaben
–
“Anayasamızın 13’üncü maddesine göre, bir temel hak ve hürriyet, ancak kanunla sınırlanabilir. İnsanların sokağa çıkması, sağlık personelinin istifa etmesi, alkollü içeceklerin satılması veya keza kamusal alanlarda görevini ifa eden polislerin fotoğraflarının çekilmesi ancak kanunla yasaklanabilir. Bunlar, yönetmelikle veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle de yasaklanamaz. Kanunla getirilmemiş bir yasağın içeriğini tartışmaya dahi gerek yoktur. Böyle bir yasak, sırf biçiminden dolayı, yani kanun şeklinde yapılmamasından ötürü Anayasaya aykırıdır.”
“Bu genelgelerin hukuka aykırı olmasının sebebi, bunların, normlar hiyerarşisinin en alt basamağında yer almaları ve bu hiyerarşide daha üst basamakta yer alan normlara içerik bakımından aykırı olmaları değildir. Bu genelgelerin hukuka aykırı olmasının sebebi, bunların normlar hiyerarşisine dâhil olmamasıdır.”
–
Genelge
1. Sokağa Çıkma Kısıtlaması
Kademeli normalleşme döneminde; hafta içerisinde yer alan günlerde 21.005.00 saatleri arasında, hafta sonları ise cuma günleri saat 21.00’den başlayıp, cumartesi ve pazar günlerinin tamamını kapsayacak ve pazartesi günleri saat 05.00’de tamamlanacak şekilde sokağa çıkma kısıtlaması uygulanacaktır.
Kısıtlamanın uygulanacağı süre ve günlerde üretim, imalat, tedarik ve lojistik zincirlerinin aksamaması, sağlık, tarım ve orman faaliyetlerinin sürekliliğini sağlamak amacıyla muafiyet kapsamına alınan kişi ve kurumlar faaliyetlerine devam edebilecektir. Bu kapsamda muaf tutulan kişiler e-devlet platformunda yer alan İçişleri Bakanlığı e-başvuru sistemi üzerinden alınan çalışma izni görev belgesini ibraz etmek zorunda olacaklardır.
Tam gün sokağa çıkma kısıtlaması uygulanacak günlerde bakkal, market, manav, kasap, kuruyemiş ve tatlıcılar 10.00-17.00 saatleri arasında faaliyet gösterebiliyor olacak ancak buralara araç ile ulaşım sağlamak mümkün olmayacaktır. Yalnızca yürüme mesafesindeki alışveriş olanakları kullanılabiliyor olacaktır. Yine aynı şekilde ekmek ve unlu mamul ihtiyaçları için de sadece yürüme mesafesindeki fırınlara gidiş serbest olacaktır.
Yabancılara yönelik sokağa çıkma kısıtlamasına dair muafiyet sadece turistik faaliyetler kapsamında geçici/kısa bir süre için ülkemizde bulunan yabancıları kapsayacaktır.
Aşı hakkını kullanarak iki doz aşı olmuş olan 65 yaş ve üzeri vatandaşlar ile 18 yaş altı gençler ve çocuklar için başkaca bir kısıtlama uygulanmayacakken, aşı hakkı bulunmasına rağmen aşı olmayan 65 yaş ve üzeri vatandaşlar ise hafta içi günlerde sadece 10.00-14.00 saatleri arasında sokağa çıkabilecek olup, hafta sonları tam gün sokağa çıkma kısıtlamasına tabi olacakları duyurulmuştur.
Sokağa çıkma kısıtlamasına tabi olup olmadığına bakılmaksızın 65 yaş ve üzeri vatandaşlar ile 18 yaş altı gençler ve çocuklar bu dönemde şehir içi toplu ulaşım araçlarını kullanamayacaklardır.
–
2. Şehirler Arası Seyahat Kısıtlaması
Sokağa çıkma kısıtlaması uygulanan süre ve günlerde kaçınılmaz olarak şehirlerarası seyahat kısıtlaması da uygulanacağı duyurulmuştur. Ancak bu kısıtlamalara birtakım istisnalar da getirilmiştir.
– Sokağa çıkma kısıtlaması uygulanan süre ve günlerde uçak, tren, otobüs gibi toplu taşıma vasıtalarıyla yapılacak şehirlerarası seyahatler için ayrıca seyahat izni alınması istenmeyecek, vatandaşın şehirlerarası seyahat edeceğini bilet, rezervasyon kodu vb. ile ibraz etmesi yeterli olacaktır.
-Zorunlu bir kamusal görevin ifası kapsamında ilgili Bakanlık ya da kamu kurum veya kuruluşu tarafından görevlendirilmiş olan kamu görevlilerinin özel veya resmi araçlarla yapacakları şehirlerarası seyahatlerine, kurum kimlik kartı ve görevlendirme belgesini ibraz etmek kaydıyla izin verilecektir.
-Kendisi veya eşinin, vefat eden birinci derece yakınının ya da kardeşinin cenazesine katılmak için veya cenaze nakil işlemine refakat etmek amacıyla herhangi bir cenaze yakınının e-devlet üzerinden yapacakları başvurular (akraba konumundaki maksimum 9 kişi ile birlikte) sistem tarafından otomatik olarak onaylanarak cenaze yakınlarına özel araçlarıyla seyahat edebilmeleri için gerekli seyahat izin belgesi oluşturulacaktır.
Bunu yanında vatandaşların özel araçlarıyla şehirlerarası seyahate çıkmamaları esastır. Ancak aşağıda belirtilen zorunlu hallerin varlığı durumunda, bu durumu belgelendirmek kaydıyla; e-devlet üzerinden izin almak kaydıyla özel araçlarıyla da seyahat edebileceklerdir. Seyahat İzin Belgesi verilen kişiler, seyahat süreleri boyunca sokağa çıkma kısıtlamasından muaf olacaktır.
- Tedavi olduğu hastaneden taburcu olup asıl ikametine dönmek isteyen, doktor raporu ile sevk olan ve/veya daha önceden alınmış doktor randevusu/kontrolü olan,
- Kendisi veya eşinin, hastanede tedavi gören birinci derece yakınına ya da kardeşine refakat edecek olan (en fazla 2 kişi)
- Bulunduğu şehre son 5 gün içerisinde gelmiş olmakla beraber kalacak yeri olmayıp ikamet ettikleri yerleşim yerlerine dönmek isteyen (5 gün içinde geldiğini yolculuk bileti, geldiği araç plakası, seyahatini gösteren başkaca belge, bilgi ile ibraz edenler),
- ÖSYM tarafından ilan edilmiş merkezi sınavlara katılacak olan,
- Askerlik hizmetini tamamlayarak yerleşim yerlerine dönmek isteyen,
- Özel veya kamudan günlü sözleşmeye davet yazısı olan,
- Ceza infaz kurumlarından salıverilen kişilerin zorunlu halinin bulunduğu kabul edilecektir.
–
3. İş Yerlerinin Faaliyetleri
Yeme-içme yerleri hakkında düzenlemeler konusunda getirilen düzenlemeler şu şekildedir;
–Hafta içi günlerde 07.00-20.00 saatleri arasında gel-al ve paket servis, 20.00-24.00 saatleri arasında ise sadece paket servis,
–Hafta sonlarında ise 07.00-24.00 saatleri arasında sadece paket servis, şeklinde faaliyet gösterebileceklerdir.
Aşağıda sayılan işyerlerinin faaliyetlerine ara verilmesine ise bu dönemde de devam edilecektir.
–Gazino, taverna, birahane, nargile salonu/kafeleri,
–Sinema salonları,
–Kahvehane, kıraathane, kafe, dernek lokali, çay bahçesi gibi yerler,
–İnternet kafe/salonu, elektronik oyun yerleri, bilardo salonları,
–Halı saha, yüzme havuzu, spor salonları,
–Hamam, sauna ve masaj salonları,
–Lunaparklar ve tematik parklar.
Bunların yanı sıra çay ocakları ise masa, sandalye/taburelerini kaldırmak ve sadece esnafa servis yapmak kaydıyla faaliyetlerine devam edebileceklerdir.
Tam kapanma döneminde faaliyetlerine ara verilen giyim, tuhafiye, züccaciye, hırdavat gibi dükkanlar ile büro ve ofisler vb. işyerleri; hafta içi günlerde 07.00-20.00 saatleri arasında faaliyet gösterebilecekken AVM’lerin hafta içi 07.00-20.00 saat aralığında açık olacağı duyurulmuştur.
Marketlerde zorunlu temel ihtiyaçlar kapsamındaki ürünler dışında elektronik eşya, oyuncak, kırtasiye, giyim ve aksesuar, alkol, ev tekstili, oto aksesuar, bahçe malzemeleri, hırdavat, züccaciye vb. ürünlerin satışına ise hafta içi günlerde izin verilecek ancak hafta sonlarında izin verilmeyecektir.
Pazaryerleri hafta içi günlerde 07.00-19.00 saatleri arasında faaliyet gösterebilecek ancak hafta sonları tezgah açamayacaklardır. Ancak online market ve yemek sipariş firmaları, hafta içi ve hafta sonu 07.00-24.00 saatleri arasında adrese teslim şeklinde çalışabileceklerdir.
–
4. Toplu Ulaşım Tedbirleri
Şehirlerarası faaliyet gösteren toplu taşıma araçları (uçak hariç); araç ruhsatında belirtilen yolcu taşıma kapasitesinin %50’si oranında yolcu kabul edebilecekler ve araç içindeki yolcuların oturma şekli yolcuların birbirleriyle temasını engelleyecek (1 dolu 1 boş) şekilde olacaktır.
Şehir içi toplu ulaşım araçları (minibüs, midibüs vb.) ise %50 kapasite sınırlamasına ile ayakta yolcu kabul edilmemesi kuralına tabi olarak faaliyet sunabileceklerdir.
–
5- Konaklama Tesislerine Dair Tedbirler
Şehirlerarası karayolları üzerinde bulunan dinlenme tesisleri (yerleşim sahası içerisinde bulunanlar hariç) ile konaklama tesislerinin (otel, motel, apart otel, pansiyon vb.) içerisinde bulunan yeme-içme yerleri (sadece konaklamalı müşterilerle sınırlı olacak şekilde) aynı masada aynı anda en fazla 2 kişiye servis açılması kaydıyla hizmet verebileceklerdir.
Konaklama tesislerinin kapalı alanlarında bulunan eğlence merkezleri kapalı tutulacak ve bu alanlarda müşteri kabul edilmeyecektir. Konaklama tesislerinin açık alanlarında da toplu eğlence şeklinde etkinliklere kesinlikle izin verilmeyecek, bu yerlerde yoğunlaşmanın önüne geçilebilmek adına fiziksel mesafe kurallarına azami özen gösterilecektir.
Konaklama tesislerinin denetimleri etkin şekilde sürdürülecek, sahte rezervasyon başta olmak üzere her türlü kötüye kullanımın önüne geçilecektir.
–
Kaynakça
- Gözler, Kemal. Genelge Devleti Hukukta Şeklin Önemi Üzerine, 14.05.2021
- İçişleri Bakanlığı. Kademeli Normalleşme Tedbirleri Genelgesi, 16.05.2021
[zombify_post]
0 Yorum