Sosyal Medya Etkileyicileri (Influencerlar) Tarafından Yapılan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Hakkında Kılavuz

–

Sosyal medya kullanıcıları tarafından ” influencerlık” olarak bilinen, yeni dünyamızın yeni mesleğinin reklam sektöründeki yadsınamaz rolü, bu alanda hukuki bir düzenlemenin gerekliliğini ortaya koyuyordu. Bunun üzerine, Ticaret Bakanlığı 5 Mayıs 2021’de ‘’Sosyal Medya Etkileyicileri Tarafından Yapılan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Hakkında Kılavuz’’ yayımladı.

Kılavuzda ‘’ sosyal medya etkileyicileri’’ olarak tanımlanan influencerların, neden bu kadar etkili olduklarını verilere dayanarak anlamaya çalışalım. Ardından birtakım temel ilkeler, yükümlülükler ve sorumlulukların yer aldığı kılavuzu incelemeye geçelim.

–

We Are Socail 2021 Türkiye Raporu

–

We Are Social’ın Ocak 2021’de paylaştığı rapora göre Türkiye’deki aktif sosyal medya kullanıcısı sayısı 60 milyon. Yani nüfusumuzun %70.8’ine eşit.

 

Peki sosyal medya ne kadar zamanımızı alıyor? Günde ortalama 7 saat 57 dakikamızı internette geçirirken, sosyal medyaya ayırdığımız süre 2 saat 57 dakika. Yani bir günümüzün yaklaşık 3 saatini sosyal medyada geçiriyoruz. Bu sürenin genç kullanıcılar için çok daha fazlası olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.

–

 

Peki en çok kullandığımız sosyal medya platformları hangileri? Sırasıyla: YouTube, Instagram, WhatsApp, Facebook ve Twitter.

–

 

Raporun cevapladığı bir diğer önemli soru: Yeni markaları nasıl keşfediyoruz?

%41.6’lık oranla televizyonun hemen ardından sosyal medya geliyor. Sosyal medyanın tanıtım-pazarlama alanındaki gücünü anlayabilmek için televizyon ile arasındaki yalnızca %0.6’lık farka bakmak yeterli. 

–

 

Bu veriler göz önünde bulundurulduğunda influencerların, sosyal medya hesaplarında paylaştıkları video ve fotoğraflarla, sahip oldukları takipçi kitlelerinin satın alma karar sürecini ne denli etkileyebildiklerini tahmin etmek mümkün. Bu nedenle sosyal medya ve influencer işbirlikleri, markaların en popüler pazarlama stratejisi.

–

Sosyal Medya Etkileyicileri Tarafından Yapılan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Hakkında Kılavuz

–

Sosyal medya etkileyicileri tarafından yapılan ticari reklam ve ticari uygulamalar hakkında reklam veren, reklam ajansları, mecra kuruluşları ve reklamcılık ile ilgili tüm kişi, kurum ve kuruluşlara yol göstermek amacıyla hazırlanan Kılavuzu incelemeye geçelim.

Kılavuz, sosyal medya etkileyicileri tarafından yapılan tüketiciye yönelik her türlü ticari reklam ile ticari uygulamayı kapsamakta.

Kılavuzun 4. maddesinin (b) bendinde sosyal medya etkileyicisi kavramı tanımlanmış.

Sosyal medya etkileyicisi: Sosyal medya hesabı üzerinden kendisine veya reklam verene ait bir mal veya hizmetin satışını ya da kiralanmasını sağlamak, hedef kitleyi oluşturanları bilgilendirmek veya ikna etmek amacıyla pazarlama iletişiminde bulunan kişiyi ifade eder.

Kılavuzda yer alan temel ilkeler başlıklı hükümlere göre:

• Sosyal medya etkileyicisi aracılığıyla yapılan reklamların, açık ve anlaşılır şekilde ifade edilmesi ve ayırt edilebilir olması zorunlu. Sesli, yazılı ve görsel olarak örtülü reklam yapılması yasak.
• Reklam verenden maddi kazanç ve/veya ücretsiz ya da indirimli mal veya hizmet gibi faydaların sağlandığı paylaşımlarda, sosyal medya etkileyicisi tarafından bu durumun, ticari reklam ilişkisinin gerçekleştiği platforma bağlı olarak bu Kılavuzun ilgili maddelerinde yer alan çeşitli etiket ve açıklamalardan en az birisi ile açıkça belirtilmesi zorunlu.
• Etiket ve açıklamalar, renk ve fon ayarları göz önünde bulundurulduğunda ayırt edilebilir ve kolaylıkla okunabilir olmalı.
• Etiket ve açıklamalar, tüketici ilgili paylaşımı gördüğünde başka bir şey yapmasına gerek kalmaksızın paylaşımın ticari reklam olduğunu anlayabilecek nitelikte olmalı.
• Paylaşımda farklı etiket ve açıklamalar varsa bu etiket ve açıklamalar, diğerlerinden görünür biçimde ayrılmalı.
• Etiket ve açıklamalar, tüketicinin ilk bakışta fark edebileceği biçimde sunulmalı.

–

Sosyal Medya Etkileyicisinin Yükümlülükleri

–

Yükümlülüklerin sayıldığı Kılavuzun 6. maddesi gereğince sosyal medya etkileyicisi;

-Henüz deneyiminin bulunmadığı bir mal veya hizmete ilişkin, tüketiciler nezdinde o mal veya hizmeti onaylayacak ya da deneyimlediği algısı yaratacak şekilde ticari reklam amacıyla paylaşımda bulunamaz. Yani kapağını bile açmadığı yüz temizleme jeli için ‘’ Ben çok memnun kaldım arkadaşlar, mutlaka bir bakın derim.’’ diyerek reklam yapamaz.

-İlgili mevzuatına aykırı olacak şekilde bir mal veya hizmete ilişkin sağlık beyanında bulunamaz.

-Bir mal veya hizmete ilişkin nesnel, ölçülebilir, sayısal verilere dayanmayan ve ispatı mümkün olmayan bilimsel araştırma ve test sonuçları hakkında iddialarda bulunamaz.

-Doktor, diş hekimi, veteriner hekim ve eczacılar ile sağlık kuruluşları tarafından sunulan mal veya hizmetlere yönlendirmede bulunamaz, bu mal veya hizmetlerin tanıtımını yapamaz.

-Kendisine reklam veren tarafından hediye edilmiş bir mal veya hizmeti kendisinin satın aldığı izlenimi oluşturamaz. Böylelikle o markanın doğal bir tüketicisi olduğu izlenimi veremez.

-Herhangi bir malın ticari reklamında, efekt veya filtreleme uygulamalarını kullanması durumunda görüntünün filtrelendiğini açıkça belirtir. Yani kullandığı fondöteni tanıttığı bir Instagram gönderisinde efekt veya filtre kullanmışsa bunu belirtmek zorunda.

– Sosyal medya aracılığıyla bir mal ve/veya hizmet hakkında iletişim kurmak için sistematik olarak sahte veya var olmayan kimlikleri toplu olarak oluşturamaz ve/veya kullanamaz.

–

Video Paylaşım Mecralarında Yapılan Reklamlar

–

YouTube ve Instagram TV gibi video paylaşım mecralarında yapılan reklamlar ile canlı yayın niteliğinde olan paylaşımlarda, video içinde sürekli olarak veya videonun başlığında ya da açıklama kısmında veya ilgili reklamın geçeceği bölümün başında tüketicileri “daha fazla oku” gibi bir alanı tıklamak zorunda bırakmadan yazılı ve sözlü olarak aşağıda belirtilen açıklamalardan en az birine yer verilir: 

1. “Bu video [reklam veren] reklamlarını içermektedir.”
2. “Bu video, [reklam veren] ile ücretli işbirliğini içermektedir.”
3. “[Reklam veren]’in destekleri ile.”
4. “Bu ürünleri [reklam verenden] hediye olarak aldım.”
5. “Ürünleri bana gönderdiği için [reklam verene] teşekkürler.

–

Fotoğraf ve Mesaj Paylaşım Mecralarında Yapılan Reklamlar

–

Instagram, Facebook, Twitter gibi fotoğraf ve mesaj paylaşım mecralarında paylaşılan fotoğrafın ve/veya mesajın içinde ya da altında veya açıklamalarında reklam verene ilişkin ad, marka, ticaret unvanı gibi tanıtıcı bilgilerden herhangi biriyle birlikte aşağıda belirtilen etiketlerden ya da açıklamalardan en az birine yer verilir:

1. #Reklam
2. #Reklam/Tanıtım
3. #Sponsor
4. #İşbirliği
5. #Ortaklık
6. “@[Reklam veren] ile işbirliği”
7. “@[Reklam veren] tarafından sağlandı.”
8. “@[Reklam veren] tarafından hediye olarak alındı.”

–

İçeriğin Yalnızca Kısa Bir Süre İçin Görülebildiği Mecralarda Yapılan Reklamlar

–

Snapchat ve Instagram hikâyeleri gibi içeriğin yalnızca kısa süreliğine görülebildiği reklamlarda, paylaşım süresince reklam verene ilişkin ad, marka, ticaret unvanı gibi tanıtıcı bilgilerden herhangi biri ile birlikte aşağıda belirtilen etiketlerden ya da açıklamalardan en az birine yer verilir:

1. #Reklam
2. #Reklam/Tanıtım
3. #Sponsor
4. #İşbirliği
5. #Ortaklık
6. “@[Reklam veren] ile işbirliği”
7. “@[Reklam veren] tarafından sağlandı.” 
8. “@[Reklam veren] tarafından hediye olarak alındı.”

–

–

Reklam Verenin Sorumluluğu

–

– Reklam veren, sosyal medya etkileyicilerini Kılavuz hükümleri hakkında bilgilendirmek, sosyal medya etkileyicilerinin, 6502 sayılı Kanun, Yönetmelik ve bu Kılavuz dâhil olmak üzere ilgili kanun ve yönetmeliklere uymasını istemek, sosyal medya etkileyicilerinin yükümlülüklerini yerine getirmesi için çaba göstermek ve ihlallere karşı önlem almak ile sorumludur.

-Reklam veren, sosyal medya etkileyicilerinin kendi sorumluluğu olduğu gerekçesine dayanarak, kendi yükümlülüklerden kaçınamaz. 

– Reklam verenin kendi yükümlülüklerine uygun hareket ettiğini ispatlaması durumunda, sosyal medya etkileyicilerinin kurallara uymasını sağlamak adına kendisinden makul olarak beklenebilecek en iyi çabayı gösterdiği kabul edilir.

–

Değerlendirme

–

İstatistiklere göre günde yaklaşık üç saatimizi geçirdiğimiz, her yanı reklamlarla bezeli dev bir pazar haline gelmiş sosyal medyada, pek çok markanın sosyal medya etkileyicileri ile olan işbirliklerine rastlamak mümkün.  Sosyal medya etkileyicileri ve reklam verenlerin yükümlülüklerini/sorumluluklarını belirlemenin, tüketicinin aldatılmasını ve haksız yönlendirilmesini önleyebilmek adına gerekli bir adım olduğunu söylemek gerekir. Tüketicinin satın alma karar sürecini önemli ölçüde değiştirebilen, tüketiciyi yönlendirme kabiliyetine sahip sosyal medya etkileyicilerinin, ticari reklam ve haksız ticari uygulamalarına ilişkin bu Kılavuz ile birlikte mevzuattaki boşluk doldurulmuştur.

–

Kaynakça

• Sosyal Medya Etkileyicileri Tarafından Yapılan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Hakkında Kılavuz

https://tuketici.ticaret.gov.tr/duyurular/sosyal-medya-etkileyicileri-tarafindan-yapilan-ticari-reklam-ve-haksiz-ticari-uyg

• 15 Maddede Türkiye’nin Dijital Tablosu: We Are Social 2021 Türkiye Raporu!

https://gamzenurluoglu.medium.com/15-maddede-t%C3%BCrkiyenin-dijital-tablosu-we-are-social-2021-t%C3%BCrkiye-raporu-818061d64f5e

• Datareportal Digital 2021: Turkey
• https://datareportal.com/reports/digital-2021-turkey

[zombify_post]