Tüm dünyayı etkisi altına alan yeni tip koronavirüs (Covid-19) ile mücadelede korunma yöntemi olarak maskeler önemli bir rol üstleniyor. Son zamanlarda vaka artışlarının yaşanması nedeniyle çeşitli önlem ve tedbir kararları alınmaya devam ediliyor. 40’tan fazla ilde maskesiz sokağa çıkma yasağı getirildi. Bu kapsamda, yasak konulan iller genelinde takılması zorunlu olan koruyucu maskeyi takmayanlar hakkında cezai işlem uygulanıyor.
Tüm bunlar yaşanırken koronavirüs pandemisi sebebiyle bir taraftan da alınan karantina önlemleri ve bu önlemlerin zaman zaman çiğnenmesi, karantinadan kaçanlar, maske takma zorunluluğu, sokağa çıkma yasakları, seyahat kısıtlamaları gibi yeni gündemler ile de tanışmamız sonucu olarak karantina tedbirlerine uymamanın sorumluluğun neler olabileceği soruları gündeme gelmiş ve tartışılmaya başlanmıştır. Bulaşıcı hastalıklar hususundaki düzenlemeler genel olarak Umumi Hıfzıssıhha Kanunu, Kabahatler Kanunu ve 5237 sayılı TCK’da yer almaktadır.
Söz konusu yasak kapsamında zorunluluk bulunan illerde maskesiz gezmenin cezası olarak 3 bin 150 liraya kadar para cezası yazılabiliyor. İçişleri Bakanlığı’nın konu ile ilgili açıklaması şu şekilde:
“Umumi Hıfzıssıhha Kanununun 282’nci maddesi gereğince idari para cezası verilmesi başta olmak üzere aykırılığın durumuna göre Kanunun ilgili maddeleri gereğince işlem yapılmasına, konusu suç teşkil eden davranışlara ilişkin Türk Ceza Kanunu’nun 195 inci maddesi kapsamında gerekli adli işlemlerin başlatılacağı hususu kamuoyuna saygı ile duyurulur.”
Bulaşıcı hastalıklara ilişkin tedbirlere aykırı davranma
Madde 195– “(1) Bulaşıcı hastalıklardan birine yakalanmış veya bu hastalıklardan ölmüş kimsenin bulunduğu yerin karantina altına alınmasına dair yetkili makamlarca alınan tedbirlere uymayan kişi, iki aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”
Maske takmanın, Anayasa’da 13.madde, 17.madde aynı şekilde Sağlık Hizmetleri ve Çevrenin Korunması başlıklı 56. madde de maske takmamanın cezai bir yaptırımı görülmemektedir. Özellikle salgın sonrası ne yazık ki popülerliği daha da artan TCK 195. maddenin de kanunun maske kullanımıyla ilgisi olmadığı açıkça görülmektedir.
Umumi Hıfzıssıhha Kanunu 27. maddesine baktığımızda:
“Umumi hıfzıssıhha meclisleri mahallin sıhhi ahvalini daima nazarı dikkat önünde bulundurarak şehir ve kasaba ve köyler sıhhi vaziyetinin ıslahına ve mevcut mahzurların izalesine yarayan tedbirleri alırlar.”
Maddeye baktığımızda bu tedbirleri alacak Umumi hıfzıssıhha meclislerinden kast edilenin Sağlık Bakanlığının almış olduğu kararlar doğrultusunda tedbiri alacak yetki yani il ve ilçe hıfzıssıhha meclisleridir. Yani illerde vali ilçelerde ise kaymakam olduğu açıktır. İçişleri Bakanlığı’nın açıklamasında belirtilmiş olan Umumi Hıfzısıhha Kanunu 282. Maddesine göre uygulanacak para cezası 789-3180 TL arası alt ve üst limit olarak belirtilmiştir. Maske takmamaya hapis cezası verilemeyeceği de açıkça görülmektedir.
Emre aykırı davranış
Madde 32 – “(1) Yetkili makamlar tarafından adli işlemler nedeniyle ya da kamu güvenliği, kamu düzeni veya genel sağlığın korunması amacıyla, hukuka uygun olarak verilen emre aykırı hareket eden kişiye yüz Türk Lirası idari para cezası verilir. Bu cezaya emri veren makam tarafından karar verilir.
(2) Bu madde, ancak ilgili kanunda açıkça hüküm bulunan hallerde uygulanabilir.
(3) 1.3.1926 tarihli ve 765 sayılı Türk Ceza Kanununun 526’ncı maddesine diğer kanunlarda yapılan yollamalar, bu maddeye yapılmış sayılır.”
Kabahatler Kanunu 32. maddesine göre (Emre Aykırı Davranış) uygulanacak para cezası 100-392 TL arası alt ve üst limit olarak belirtilmiştir.
Bulaşıcı hastalıklara ilişkin tedbirlere aykırı davranma suçunun gerekçesine göre, korunan hukuki değerin, “kamu sağlığının korunması” olduğu görülmektedir. İlgili suçun bulunduğu bölümün başlığı da “kamunun sağlığına karşı suçlar”dır. “Kamu sağlığı” elbette bütün toplumlar bakımından önemli ve korunması gereken konulardandır. Doktrinde de suçun koruduğu hukuki değerin kamu sağlığı olduğu ifade edilmektedir. Bu suçla toplumu oluşturan kişilerin sağlığına yönelik olası zarar ve tehlikelerin önlenmesinin ve bulaşıcı hastalıkların daha fazla yayılmasının önlenmesi amaçlanmıştır.İlgili suçun koruduğu hukuki değerin, toplumu meydana getiren her bir bireyin sağlığı olduğu, bulaşıcı bir hastalık sebebiyle alınmış karantinaya ilişkin tedbirlere uymayan failin, karantina bölgesi içindeki ve dışındaki tüm bireylerin sağlığını tehlikeye attığı da ayrıca belirtilmektedir. Bu yaptırımların aslında “bizler için” olduğunu düşünerek tedbirlere sımsıkı tutunmak gerekmektedir.
Kaynakça:
- https://www.youtube.com/watch?v=l9AEJ6xZipw (Prof. Dr. Ersan Şen)
- https://blog.lexpera.com.tr/bulasici-hastaliklara-iliskin-tedbirlere-aykiri-davranma-sucu-tck-m-195/
0 Yorum