2019 yılında Ulusal Yargı Reformu başlığıyla duyurulan reformların ikinci paketi 02.03.2021 tarihinde duyuruldu. Bu reformlar ile adalete duyulan güvenin artması, hukuk devleti olma yolunda ilerleme kaydedilmesi ve yargısal gelişim gayesiyle adımlar atılması amaçlanıyor.
Eylem Planı’nın nihai amacı “yeni ve sivil anayasa hedefi” olarak ifade edilirken belgenin, “9 Amaç, 50 hedef ve 393 faaliyet” içerdiği belirtildi. Eylem planının 2 yıllık zaman diliminde uygulanmak üzere hazırlandığını belirtilirken 2 hafta içinde de uygulama takviminin açıklanacağı söylendi.
Eylem Planı’nın nihai amacı bu olmakla birlikte diğer öne çıkan amaçlarını ise şunlar oluşturuyor:
–
1.Hukuki Öngörülebilirlik ve Şeffaflığın Sağlanması
a. İdarenin yapılan başvurulara cevap verme süresi, 60 günden 30 güne indirilerek kişilerin idareye karşı açtığı davalarda daha hızlı sonuç alması ve idarenin aktifliği amaçlanacak.
b. Tüm ilk derece ve istinaf mahkemesi kararları, kişisel verileri koruma ilkeleri ve kişilerin mahremiyeti dikkate alınarak şeffaflık prensibi çerçevesinde kamuoyunun erişimine açılacak.
c. Finans, sendika, imar, kamulaştırma, vergi ve bilişim suçlarında ihtisas mahkemeleri kurulacak.
–
2.Kişi Özgürlüğü ve Güvenliğinin Güçlendirilmesi
a. “Tutuklamada ölçülülük ve orantılılık” ilkesi çerçevesinde katalog suçların kapsamı daraltılacak ve “somut delile dayanma şartı” getirilerek tutuklamanın istisnai bir koruma tedbiri olduğuna ilişkin ilke pekiştirilecek.
b. Hâkim ve savcıların terfi sistemleri; hedef süreye uyum, kararların yeterli gerekçeyle yazılıp yazılmadığı, isabet oranı ve insan haklarına duyarlılık gibi objektif performans kriterleri çerçevesinde yeniden yapılandırılacak. “Suç ve cezaların şahsiliği ile masumiyet karinesinin esas alınması” ilkesi uygulanacak, “lekelenme hakkı”nın kapsamı genişletilecek.
c. Sadece ifade vermek için yapılan “mesai saati dışında yakalayıp gözaltına alma, otelde gecenin bir yarısı bulup gözaltına alma” gibi uygulamalara son verilecek.
d. Şikâyete tabi suçlarda açıklamalı davetiye tebliğine rağmen mazeretsiz olarak duruşmaya gelinmemesi halinde davanın düşürülmesine ilişkin değişiklik yapılacak.
e. “İfade, örgütlenme ve din özgürlüklerinin korunması ve genişletilmesi” amacı doğrultusunda hükümlü ve tutukluların süreli ve süresiz yayınlara erişimlerinin kolaylaştırılması için ceza infaz kurumlarında kampüs kütüphaneleri kurulacak, eserlerin dijital ortamda seçilip talep edilmesi sağlanacak.
–
3.İfade, Örgütlenme ve Din Özgürlüklerinin Korunması ve Geliştirilmesi
a. Mevzuat ve uygulama, ifade özgürlüğü ile toplantı ve yürüyüş hakkının en geniş şekilde teminat altına alınması amacıyla gözden geçirilecek.
b. Basın, yayın ve internet yoluyla işlenen suçlarda, muhakeme şartı olarak öngörülen süreler, ifade özgürlüğünü güçlendirmek amacıyla yeniden ele alınacak.
–
4. Kişinin Maddi ve Manevi Bütünlüğü ile Özel Hayatının Güvence Altına Alınması
a. İşkence suçlarıyla ilgili disiplin soruşturmalarında zaman aşımı kaldırılacak.
b. Olay yeri inceleme, adli arama ve fiziki el koyma işlemlerinin dijital olarak kayıt altına alınması zorunluluğu getirilecek.
c. Kadına karşı şiddet suçlarını etkin bir şekilde soruşturmak amacıyla kurulan özel soruşturma büroları ülke genelinde yaygınlaştırılacak.
d. Şiddet mağduru kadınlara adli yardım sağlanacak.
–
5.Mülkiyet Hakkının Daha Etkin Korunması
a. Kamulaştırmayla ilgili tüm mevzuat yeniden ele alınacak.
b. İdari yargıda mülkiyet hakkını etkileyen hususların ivedi yargılama usulüyle hızlı biçimde çözümüne imkan sağlanacak.
c. İmar planı izleme, değerlendirme ve denetleme sistemi oluşturulacak.
–
6.Toplumsal Refahın Güçlendirilmesi ve Kırılgan Kesimlerin Korunması
a. Hayvanların “mal” değil de “can” olarak görüleceği şekilde mevzuat değişikliği yapılacak. Bilindiği üzere hayvan haklarının korunması amacıyla yapılan yasa çalışmalarına son zamanlarda hız verilmişti.
b. Siber zorbalığın ve dijital suçların önlenmesi, çocukların bunlardan korunması için çalışmalar yapılacak.
c. Aile mahremiyeti ve çocuğun üstün yararının daha iyi korunabilmesi amacıyla aile ve çocuk mahkemelerinin müstakil bir kampüs içinde bulunacağı yeni bir adliye mimarisi modeli geliştirilecek. Çocuk mahkemelerindeki duruşma salonları, çocuk dostu olacak şekilde tasarlanacak, duruşmalara hâkim, savcı ve avukatların cübbe giymeksizin katılacak.
d. Bazı ağır suçlar hariç olmak üzere 15 yaşından küçük çocukların ilk defa işledikleri fiillerin, soruşturmaya konu edilmemesi için çocuklara özgü koruma mekanizmaları geliştirilecek. Beraberinde 0-6 yaş grubu çocuğu bulunan anneler bakımından cezanın infazı, anne-çocuk ünitesi adı verilen ve bu maksatla özel tasarlanmış yerlerde yerine getirecek. Çocuk hükümlü ve tutuklulara aile bireylerinin katılımıyla “aile görüşmesi” yapma imkânı getirilecek. Denetimli serbestlik müdürlüklerinde çocuk büroları kurulacak ve suça sürüklenen çocuklar adli süreçlerin her aşamasında bu bürolar tarafından takip edilecek.
–
7.İnsan Hakları Konusunda Üst Düzey İdari ve Toplumsal Farkındalığın Oluşturulması
a. Hakim, savcı ve avukat adaylarına Anayasa Mahkemesi bünyesinde staj imkanı getirilecek.
b. Adliyelerdeki basın sözcülükleri daha etkin hale getirilecek. Bu yolla hızlı ve doğru bilgilendirme yapılması ve şeffaflık ilkesine uyum amaçlanacak.
c. İnsan hakları bilincinin yerleşmesi amacıyla ilk ve orta öğretim müfredatlarında buna yönelik düzenlemeler yapılacak.
d. Üniversitelerde insan hakları anabilim dalı ile insan hakları araştırma merkezleri yaygınlaştırılacak ve araştırmalara yönelik teşvik sağlanacak.
–
8.Daha Güçlü Bir İnsan Hakları Koruma Sistemi
a. Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru sisteminin etkinliğinin artırılmasına yönelik çalışmalar yapılacak.
b. Demokratik katılımı güçlendirmek maksadıyla siyasi partiler ve seçim mevzuatında değişiklikler yapılması gayesiyle çalışmalar yapılacak.
c. Uzun yargılama süreçlerinin sebep olduğu zararların giderilmesi için Anayasa Mahkemesine başvurudan önce devreye girmek üzere “İnsan Hakları Tazminat Komisyonu” kurulacak.
d. Ceza infaz kurumlarının insan hakları odaklı denetlenmesi ve takip edilebilmesi için bağımsız bir “Ceza İnfaz Kurumları İnsan Hakları İzleme Komisyonu” kurulacak.
e. Ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlü ve tutuklulara kendi dini bayramlarında açık görüş ve “görüntülü görüşme” olanağı sağlanacak.
İki hafta içerisinde takviminin açıklanacağı belirtilen bu eylem planı çerçevesinde mevzuatta ve uygulamada detaylı değişikliklerin yapılması ve insan hakları eksenli bir gelişime yönelik adım atılması planlanıyor.
–
Kaynakça
1. https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-56252921 (Erişim Tarihi: 03.03.2021)
[zombify_post]
0 Yorum