Son zamanlarda teknolojiyle beraber hayatımıza yeni bir uygulama girdi: Uber. Amerika Birleşik Devletlerinde kurulan bir şirket olan Uber, yolcu taşıma hizmeti veriyor. Fakat bu hizmeti teknolojiyle entegre eden şirket, akıllı telefonlar üzerinden yolculara taşıma hizmeti sağlamakta. 

Uber platformu üzerinden bulunduğu noktayı ve gitmek istediği noktayı seçen yolcu sistem üzerinden mesafeyi, ödeyeceği ücreti, rotayı görebiliyor. Uygulama kişinin konumuna en yakın aracı kişiye yönlendiriyor ve şoför ile yolcunun iletişime geçmesini sağlıyor. Uber sağladığı yolcu taşıma hizmetini kendi şirket araçlarıyla değil, 3.kişilerin kendi araçlarıyla kullanıcıya sunuyor. Araç sahibi taşıdığı yolcu kadar para kazanıyor ve Uber bu para üzerinden komisyon alıyor. ABD'de başlayan uygulama günümüzde bütün dünyada yayıldı ve şuanda 80’den fazla ülkede 600’den fazla şehirde hizmet vermektedir. Ayrıca Uber dışında başka uygulamalar da (Lyft, Yolo, Bla bla Car vb) benzer hizmeti vermektedir.

Bu güzel teknoloji tabi ki herkes tarafından mutlulukla karşılanmadı. Her gittiği ülkede, taksiciler veya yolcu taşıma hizmeti veren diğer kişiler Uber’in pazara girmesinden büyük rahatsızlık duydular. Kendi ülkelerindeki yerel lisanslara sahip taksiciler, Uber gibi firmaları kabul etmediler. Londra, Berlin, Madrid, Jakarta gibi dünyanın birçok şehrinde taksiciler Uber’e karşı protestolar gerçekleştirmiş hatta bazı şehirlerde Uber şoförlerine yönelik saldırılar da gündeme gelmiştir. 

Uber 2014 yılında İstanbul’da hizmete girerek Türkiye pazarına giriş yapmıştır. Diğer şehirlerdeki gibi İstanbul’daki taksiciler de Uber’i sektörde bir tehdit olarak gördükleri için Uber’in ülkemizde yasaklanması adına birçok girişimde bulunmuşlardır. Son zamanlarda Uber’in sosyal medya aracığıyla iyice tanınması ve kullanım oranının artmasıyla Uber-Taksi mücadelesi farklı bir seviyeye taşınmıştır. Geçtiğimiz haftalarda birkaç Uber şoförüne darp ve saldırı girişiminde bulunulmuş, sosyal medya aracılığıyla yayılan bazı görüntülerde yolcu taşıyan Uber aracına yönelik saldırının failinin taksi şoförü olduğu ortaya çıkmıştır. İstanbul Taksiciler Esnaf Odası ise bu saldırıların bir karalama kampanyası olduğunu ve Uber’in algı operasyonu yürüttüğünü iddia etmiştir.

Bilindiği üzere İstanbul’daki ticari taksilerin sayısı 18 bin ile sınırlanmıştır ve en son yeni taksi plakası 1991 yılında verilmiştir. O yüzden, plaka tahdidiyle beraber yıllar içerisinde taksi plaka fiyatları bir hayli uçmuş ve taksi plakası sahip olmak bir lüks olmuştur. Taksi plakasının fiyatının artması doğal olarak taksi hizmetinin fiyatlarına da yansımış ve taksi plakası sahipleri bu yüksek bedeli yolculardan çıkardıkları için yolcuların tepkisini çekmektedir. Ayrıca fiyat dışında hizmet kalitesi ve güvenlik konusunda da eleştirilere karşın tepkileri azaltmak adına, birkaç yeni girişimde bulunulmuştur. Bitaksi ve iTaksi uygulamaları ise bu konuda hem taksilerin hizmet kalitesini arttırmayı hem de Uber gibi rakipleriyle mücadele etmelerine imkân sağlamayı amaçlamaktadır.

Uber yasal mıdır ?

Uber dünyanın birçok ülkesinde yasal olarak kullanıldığı gibi birçok ülkesinde de yasaklanmış durumda. Bulgaristan, Danimarka, İtalya, Macaristan gibi Avrupa ülkeleri ile beraber Uber’in anavatanı olan ABD’de Texas, Alaska gibi bazı eyaletlerde de Uber yasak olduğundan faaliyet göstermemekte. Ayrıca son zamanlarda ABD’de yasaklı bölgelerde faaliyet gösterdiği hakkındaki iddialar üzerine ABD Adalet Bakanlığı soruşturma başlatmıştır.

Ülkemizde ise Uber'in yasal olup olmadığı uzun süredir tartışılmakta. Taksiciler, Uber’in illegal olarak nitelendirip ülkemizde yasaklanması adına birçok girişimde bulunmuştur. Uber ise yaptığı açıklamada illegal bir faaliyet yürütmediğini ve vergi düzenlemelerine uyduğunu aktarmıştır. Şu anda ülkemizde faaliyet gösteren Uber araç şoförlerine trafik polisler tarafından Karayolları Trafik Kanunu EK 2/3 kapsamında idari para cezası, Uber hizmetini kullanan yolculara ise Trafik Kanunu EK 2/4 kapsamında ceza kesilmektedir. 

Ayrıca İçişleri Bakanlığı bugünlerde Uber araçlarının trafikten meni ile ilgili bir kanun tasarısı hazırlığında. İdari para cezası kesebilen fakat araç sahipleri ile sürücülerin farklı olması sebebiyle, Anayasa Mahkemesi’nin emsal kararları gereği, bu araçların trafikten men edilmesini sağlayamayan idare bunun gibi uygulamaların tamamen önüne geçmek için bu araçların trafikten men edileceğine ilişkin bir kanun tasarısı oluşturmaktadır.

Uber ve benzeri yolcu taşıma uygulamaların geleceğinin ne olacağı tam bir muamma iken kamuoyu tarafından benimsenen bu uygulamalara yönelik bir yasağın tepki çekeceği ise göz ardı edilemez.

Kaynakça

http://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/uber-ban-countries-where-world-taxi-app-europe-taxi-us-states-china-asia-legal-a7707436.html

https://www.uber.com/

http://www.wiki-zero.com/index.php?q=aHR0cHM6Ly9lbi53aWtpcGVkaWEub3JnL3dpa2kvVWJlcl8oY29tcGFueSkjTGF3c3VpdHM

http://www.milliyet.com.tr/abd-de-uber-e-sorusturma-otomobil-2445494/

http://www.milliyet.com.tr/istanbul-buyuyor-taksi-sayisi-ayni-gundem-1149178/

https://www.sabah.com.tr/yasam/2017/11/23/ubere-ceza-yagdi

https://tr.sputniknews.com/turkiye/201803121032589189-icisleri-bakanligi-uber-trafikten-men/

https://www.haberler.com/taksi-uber-kavgasi-buyuyor-taksiciler-30-10638786-haberi/